Toename CO2 heeft groei tropische bomen niet gestimuleerd

Sinds 1850, het begin van de industriële revolutie, is het CO2-gehalte in de atmosfeer met zo’n 40 procent toegenomen. Maar in tegenstelling tot de verwachtingen is de groei van tropische bomen hierdoor niet toegenomen. De voorspelling dat tropische bossen zullen helpen om klimaatverandering te remmen lijkt dan ook te optimistisch. Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen University uitgevoerd in samenwerking met de leerstoelgroep Ecofysiologie van Planten (Biologie) van de Universiteit Utrecht dat is gepubliceerd in Nature Geoscience.

“We weten uit experimenten dat CO2 de groei van bomen kan aanjagen via veranderingen in de bladeren,” zegt hoofdauteur Peter van der Sleen van de leerstoelgroep Bosecologie en Bosbeheer van Wageningen University. “Om deze veranderingen te meten in tropische regenwouden hebben we stabiele koolstofisotopen in het hout van bomen in Bolivia, Kameroen en Thailand geanalyseerd. Dat werk is gedaan in samenwerking met dr. Thijs Pons van de leerstoelgroep Ecofysiologie van Planten van Universiteit Utrecht. De verhouding tussen verschillende koolstofisotopen kan gebruikt worden om waterstress te bepalen. We vonden dat de bomen gemiddeld genomen een lagere waterstress hebben dan 50, 100 of 150 jaar geleden. De grote vraag was of deze verbetering in de watervoorziening ook heeft geleid tot een toename van de boomgroei.”

Geen toename boomgroei 

Met behulp van jaarringen is het mogelijk om de gehele periode waarover CO2-gehaltes in de atmosfeer zijn toegenomen te onderzoeken. Van steeds meer tropische boomsoorten is bekend dat ze jaarlijkse ringen vormen: dat levert een schat aan informatie op over groei, fysiologie en het milieu van de bomen. “Dit archief beginnen we nu langzamerhand te ontsluiten,” zegt co-auteur en onderzoekleider prof.dr. Pieter Zuidema van Wageningen University. De analyse van groeiringen in het hout van de onderzochte bomen laat weinig ruimte voor twijfel. ”In geen van de onderzochte bossen hebben we bewijs gevonden voor een toename van de boomgroei over de laatste 150 jaar. En dat is bijzonder, want tot op heden werd er altijd van uitgegaan dat bomen harder groeien als er meer CO2 in de lucht zit.”

Coverstory Nature Geoscience

Hoe bijzonder dit onderzoek is blijkt uit het feit dat Nature Geoscience het als coverstory gaat brengen in het januari-nummer. Van der Sleen: “Onze resultaten zijn belangrijk voor de voorspellingen van het IPCC, die de basis vormen voor internationaal klimaatbeleid. Bijna alle modellen gaan tot nu toe uit van een stimulerend effect van CO2 op boomgroei in de tropen. Tropische bossen kunnen daardoor fungeren als ‘sinks’ voor koolstof. Ze vangen als het ware een deel van extra CO2 af. Onze studie laat zien dat dit waarschijnlijk te optimistisch is.”
Dat wil echter niet zeggen dat tropische bossen nu opeens minder belangrijk zijn voor de wereldwijde koolstofcyclus, voegt Zuidema daar aan toe. "Deze bossen bevatten enorme hoeveelheden koolstof en ontbossing zorgt voor grote CO2-uitstoot. Onze studie laat alleen zien dat in bestaande bossen de voorspelde extra groei door CO2-toename afwezig blijkt te zijn.”

Universiteit Utrecht en duurzaamheid

Binnen onderzoek, onderwijs, valorisatie en bedrijfsvoering neemt duurzaamheid een belangrijke plaats in. De universiteit neemt haar maatschappelijke verantwoordelijkheid om in ecologisch, economisch en sociaal opzicht een actieve bijdrage te leveren aan een duurzame samenleving. Ook ziet de Universiteit Utrecht het als onderdeel van haar maatschappelijke taak om studenten en medewerkers bewust te maken van de uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, en middels onderzoek bij te dragen aan oplossingen voor deze uitdagingen. Kijk ook op: www.uu.nl/duurzaamheid

Meer informatie

Monica van der Garde, persvoorlichter faculteit Bètawetenschappen,m.vandergarde@uu.nl, 06 13 66 14 38.