Theezakjes als wetenschappelijk meetinstrument

Ecologen van de Universiteit Utrecht bedachten een manier om op een goedkope en simpele manier bodemonderzoek te doen. Door gebruik te maken van crowd-sourcing kunnen ze hun onderzoek wereldwijd uitvoeren. De resultaten werden op 22 juli 2013 gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Methods in Ecology and Evolution.

In hun publicatie laten de ecologen Joost Keuskamp en Bas Dingemans en Mariet Hefting van de Universiteit Utrecht zien hoe je wetenschappelijk onderzoek kunt doen met theezakjes. ‘We creëren hiermee tegelijkertijd wereldwijde bewustwording over klimaatsverandering en duurzaam bodemgebruik’, vertelt Keuskamp. Samen met een team van internationale wetenschappers bedachten zij een goedkope, betrouwbare en wetenschappelijke methode om aan lastig te verkrijgen data over de afbraaksnelheid van plantenmateriaal te komen: de Tea Bag Index. Dingemans: ‘Alles wat je nodig hebt is een schep, twee theezakjes en drie maanden geduld’.

Theezakjes als klimaatvoorspeller

Planten leggen het broeikasgas koolstofdioxide (CO2) vast door middel van fotosynthese. Als planten afsterven wordt een deel hiervan opgeslagen in de bodem en een ander deel komt door afbraak terug in de atmosfeer. Hoeveel er wordt afgebroken verschilt van plek tot plek en hangt af van het klimaat.

Theezakjes bevatten plantenmateriaal. Door ze een tijd in de bodem te begraven, kan eenvoudig worden gemeten hoe snel het afbraakproces verloopt. Door de afbraak op verschillende plekken op aarde te vergelijken, kunnen de gevolgen van klimaatverandering beter worden voorspeld.

Door twee soorten thee van verschillende afbreekbaarheid te gebruiken kan de snelheid en de hoeveelheid die uiteindelijk overblijft tegelijkertijd worden gemeten. De methode is al in meer dan twintig landen getest, maar om de gevolgen van klimaatsverandering beter te begrijpen zijn nog veel meer gegevens nodig.

Hoe het werkt

‘Iedereen kan meedoen’, vertelt Dingemans. ‘Neem een zakje rooibosthee en een zakje groene thee. Zoek een geschikte locatie, begraaf de zakjes en haal ze na drie maanden uit de grond. Laat ze drogen, klop de aarde eraf en weeg de zakjes zonder het labeltje. De gegevens vul je online in, zodat er een wereldkaart ontstaat met afbraaksnelheden.’

Educatie

De Tea Bag Index is niet alleen wetenschappelijk interessant, vertelt Keuskamp. Omdat het zo simpel is kan de methode ook op scholen gebruikt worden in biologielessen over de bodem, klimaatsverandering en duurzaamheid. Zo draagt de Tea Bag Index ook bij aan bewustwording over de rol van de bodem bij klimaatprocessen en stofkringlopen. ‘Hoe meer mensen meedoen hoe beter de voorspellingen worden’, aldus Keuskamp.

Meer informatie

• Joost Keuskamp MSc, faculteit Bètawetenschappen, Ecology and Biodiversity, j.a.keuskamp@uu.nl, 06-30355718
• Bas Dingemans MSc, faculteit Bètawetenschappen, Ecology and Biodiversity, b.j.j.dingemans@uu.nl
• De publicatie in Methods in Ecology and Evolution
• Online invoeren van meetgegevens
• Voor overige vragen: Tom de Kievith, persvoorlichter Faculteit Bètawetenschappen, T.deKievith@uu.nl, 06-13661438