Spielberg had gelijk: driehoornige dino’s leefden - en stierven - samen

Gezamenlijk persbericht Naturalis Biodiversity Center en Universiteit Utrecht

In allerlei media is Triceratops, de bekende gehoornde dinosaurus, in groepen te zien. De fossielen van de soort gaven daar eigenlijk nauwelijks aanleiding toe. Tenminste: tot nu. In 2013 vond Naturalis vijf van die dino’s bij elkaar, en jarenlang onderzoek laat zien dat de dieren samen leefden en samen gestorven zijn. Paleontoloog Jimmy de Rooij hoopt op 27 maart op zijn bevindingen te promoveren aan de Universiteit Utrecht.

Eigenlijk was het opgraafteam van Naturalis op zoek naar een Tyrannosaurus, die zomer in Wyoming. In plaats daarvan vonden ze een Triceratops: de bekende plantenetende dinosaurus met drie hoorns en een groot nekschild. En toen nog een. En nóg een. Het werd een project dat meer dan tien jaar zou gaan duren.

Vijf individuen

Alles bij elkaar kwamen er 1200 botten en botfragmenten omhoog, van minstens vijf individuen. Een team van preparateurs en vrijwilligers heeft die geduldig uit het gesteente gehaald – in Naturalis, voor de ogen van het museumpubliek, jarenlang. Maar Naturalis is niet alleen een museum, het is ook een onderzoeksinstelling. Dus ging er ook een onderzoeker aan de slag: wat déden al die dode dino’s daar, samen? Wat kunnen we zeggen over hun leven en hun dood? Die onderzoeker is nu klaar: op woensdag 27 maart hoopt paleontoloog Jimmy de Rooij te promoveren aan de Universiteit Utrecht. Naturalis en de Universiteit Utrecht werken samen volgens een raamovereenkomst die gezamenlijk onderzoek ondersteunt en vergemakkelijkt.

Tekst loopt door onder afbeelding

Dunne gesteentelaag

‘Het is heel goed materiaal’, vertelt De Rooij over het dino-detectivewerk in zijn proefschrift. ‘Dat maakte het bijvoorbeeld mogelijk om te laten zien dat deze triceratopsen heel langzaam groeiden.’ De details van het bottenbed geven aan dat het vijftal dino’s samen moet zijn gestorven, mogelijk aan verdrinking in een moeras. Ze liggen in een dunne gesteentelaag, zonder botten van andere soorten erbij.

Nieuwe vragen

Onderzoek aan de fysisch-chemische eigenschappen van de honderden tanden duidt op een rondtrekkend bestaan - een bestaan dat voor alle vijf de triceratopsen hetzelfde was. Oftewel: deze dinosoort leefde op zijn minst af en toe in groepjes. ‘En dat roept natuurlijk weer allemaal nieuwe vragen op’, aldus De Rooij: ‘Hoe complex was dat sociale gedrag?’

Expositie

De Rooijs promotor, prof. dr. Anne Schulp (Naturalis/UU), kijkt met veel plezier terug op het hele traject van de opgraving tot promotieplechtigheid. ‘Naturalis heeft nu de grootste triceratopsvondst ter wereld, en de Universiteit Utrecht heeft de eerste triceratops-doctor van Nederland. De Rooij’s onderzoek leverde niet alleen een proefschrift op, maar ook een hele expositie rondom zijn onderzoek. Want natuurlijk gaan we deze kudde tentoonstellen. Eerst afzonderlijk - deze zomer zijn ze gratis te zien in vijf steden in Nederland - en in oktober in Naturalis. Daar zijn ze opgesteld zoals ze 67 miljoen jaar geleden leefden en stierven: samen.’

Hoe complex was dat sociale gedrag?