Schimmels als sleutel tot een ‘biobased’ economie

Over 50 jaar moet de biologische route voor het maken van grondstoffen, materialen, medicijnen en brandstoffen specifieker, sneller en duurzamer zijn dan de technologische route. Dat is de ambitie van Ronald de Vries, bijzonder hoogleraar Fungal Molecular Physiology aan de Universiteit Utrecht. De Vries onderzoekt hoe schimmels ingezet kunnen worden voor het omzetten van plantenbiomassa in grondstoffen en brandstoffen. In zijn oratie op 27 februari laat De Vries de potentie van schimmels zien voor zo’n ‘biobased’ economie, én welke grote stappen in het onderzoek nog moeten worden gezet om die waar te maken. 

In de natuur spelen schimmels een belangrijke rol in de recycling van plantaardig materiaal. Hiervoor maken ze enzymen aan; een natuurlijke katalysator die zorgt dat een bepaalde stof makkelijk wordt omgezet in een andere stof. Deze enzymen kunnen ook voor industriële processen worden gebruikt. Voor ieder proces moet echter het juiste enzym gevonden worden.

Enzymen in plaats van chloor

Door strengere milieueisen en onderzoek naar enzymen is het aantal industriële toepassingen van enzymen de laatste dertig jaar al flink toegenomen. Zo worden enzymen gebruikt om papier te bleken, in plaats van chloor. Ook bij het produceren van levensmiddelen, diervoeders, medicijnen en textiel komen vaak enzymen te pas.

1,5 miljoen tot 15 miljoen soorten

Tot nu toe worden in de industrie minder dan 50 schimmels gebruikt, terwijl er wereldwijd naar schatting 1,5 tot 15 miljoen soorten bestaan. “De uitdaging is dit potentieel slim te ontsluiten, door op moleculair niveau de principes van enzymen en hun werking en de regulatie van hun productie te begrijpen. Hierdoor wordt het uiteindelijk eenvoudiger bestaande toepassingen te verbeteren en nieuwe te ontwikkelen”, aldus De Vries.

Wetenschappelijke nieuwsgierigheid

In zijn oratie pleit De Vries er dan ook voor in het onderzoeksbeleid voldoende ruimte te laten voor de wetenschappelijke nieuwsgierigheid naar de basisprincipes van een system. ”Juist die heeft in het verleden tot grote wetenschappelijke doorbraken geleid.”

Andere onderzoekshouding

Verder constateert De Vries in zijn oratie dat genomics en andere nieuwe analysetechnieken een fundamenteel andere houding van de onderzoeker vragen. “Je hebt wetenschappers met verschillende achtergronden nodig om de data die je hiermee genereert goed te interpreteren. Mijn ervaring is ook dat samenwerkingen met onderzoekers die geïnteresseerd zijn in hetzelfde onderwerp, maar vanuit een ander vakgebied, het meest succesvol zijn. Dit betekent ook een nieuwe uitdaging voor jonge onderzoekers, namelijk dat zij experts moeten worden in hun eigen vakgebied én voldoende kennis moeten hebben van de omringende vakgebieden.”

Ronald de Vries

Prof. Ronald de Vries (1967) is op 1 mei 2014 benoemd tot bijzonder hoogleraar ‘Fungal Molecular Physiology’ aan de faculteit Bètawetenschappen van de Universiteit Utrecht.

De Vries studeerde en promoveerde aan Wageningen Universiteit. Hij vervolgde zijn onderzoek bij de groep van prof. Han Wösten van de Universiteit Utrecht.  Sinds 2009 is hij groepsleider Fungal Physiology bij het CBS-KNAW Fungal Biodiversity Centre in Utrecht. Hier heeft hij inmiddels een groep van 24 postdocs, promovendi en analisten opgebouwd.

CBS-KNAW Fungal Biodiversity Centre

Het Centraalbureau voor Schimmelcultures (CBS) is een onderzoeksinstituut van de KNAW. Het beheert een wereldvermaarde collectie van levende schimmels en gisten. Het verricht taxonomisch en evolutiebiologisch onderzoek aan geselecteerde groepen uit het rijk der fungi en is een expertisecentrum voor mycologische vraagstukken voor wetenschap, geneeskunde, industrie en maatschappelijke groeperingen. Het instituut telt circa 90 medewerkers. Het CBS is gevestigd op het Universiteitscentrum De Uithof.

Universiteit Utrecht en duurzaamheid

Sustainability, een van de vier strategische thema’s van Universiteit Utrecht speelt een belangrijke rol binnen onderzoek, onderwijs, valorisatie en bedrijfsvoering. De universiteit neemt haar maatschappelijke verantwoordelijkheid om in ecologisch, economisch en sociaal opzicht een actieve bijdrage te leveren aan een duurzame samenleving. Ook ziet de Universiteit Utrecht het als onderdeel van haar maatschappelijke taak om studenten en medewerkers bewust te maken van de uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, en middels onderzoek bij te dragen aan oplossingen voor deze uitdagingen.

Meer informatie over Sustainability

Meer informatie over de Duurzame UU

Contact

Monica van der Garde, persvoorlichter faculteit Bètawetenschappen, m.vandergarde@uu.nl, 06-13 66 14 38