Nieuwe studie identificeert wereldwijde hotspots voor waterschaarste en hun oorzaken

De wereldwijde zoetwatervoorraden zijn van vitaal belang voor de mensheid en ecosystemen, maar toch hebben miljarden mensen te maken met waterschaarste. Hydrologen van de Universiteit Utrecht hebben in samenwerking met de National Geographic Society in kaart gebracht waar de meeste waterschaarste voorkomt. In deze zogenaamde ‘hotspots’ dreigt het langdurig overmatig gebruik van zoetwatervoorraden tot de uitputting ervan, met alle maatschappelijke gevolgen van dien. Het onderzoek, gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Environmental Research Letters, laat zien hoe verschillende oorzaken hebben geleid tot het huidige niet-duurzame watergebruik. Watermanagers kunnen met behulp van deze studie op zoek gaan naar oplossingen voor dit urgente wereldwijde probleem.

De onderzoekers, onder leiding van Myrthe Leijnse, gebruikten de modernste hydrologische modelleringen om de hotspots te kunnen lokaliseren. Zo kwamen ze uit op het Arabisch schiereiland, Centraal-Chili, Spanje, het Murray-Darling-stroomgebied (Australië), Japan, de Noord-Chinese vlakte, de Central Valley (Californië), de High Plains in de V.S., het stroomgebied van de Witte Nijl in Soedan, de Nijldelta, Italië, Griekenland, Turkije, de stroomgebieden van de Indus en de Ganges, de kust van Peru, Iran, Mexico, Java, Vietnam en Thailand. Al deze gebieden kunnen om verschillende redenen worden beschouwd als hotspots voor waterschaarste. Waar het bijvoorbeeld bij de één gaat om een explosieve bevolkingsgroei, kan in een ander gebied juist klimaatverandering, overvloedige irrigatie of bodemdaling een rol spelen in het veroorzaken van het watertekort.

Achter elke hotspot gaat een complex verhaal schuil over het ontstaan en de gevolgen van waterschaarste

Zoetwatervoorraden

Om hun modelleringen te toetsen, onderzocht het Utrechtse team meer dan 300 lokale studies. Het onderzoek laat zien welke lokale beleidsmaatregelen er zijn genomen die de zoetwatervoorraden van de hotspots positief of negatief beïnvloeden. Leijnse identificeerde vijf belangrijke redenen voor het ontstaan van hotspots en de gevolgen ervan:

1. Hydroklimatologische veranderingen en bevolkingsgroei zijn de belangrijkste oorzaken van waterschaarste in de meeste hotspots;
2. Het gebruik van water voor landbouw en huishoudens is een belangrijke aanleiding van de druk op watersystemen en is invloed op de waterkwaliteit en -kwantiteit;
3. Toenemende trends in bovenstaande factoren gedurende afgelopen decennia wijzen op een mogelijke voortzetting van de afnemende waterkwaliteit en -kwantiteit in de hotspots in de toekomst als er geen passende maatregelen worden genomen door lokale autoriteiten;
4. De belangrijkste gevolgen voor de samenleving en het milieu van de hotspots zijn onder meer schade aan ecosystemen, conflicten, migratie en een verminderde landbouwproductie;
5. De beleidsmaatregelen die in de hotspots worden genomen, hebben momenteel een verscheidenheid aan positieve bijdragen, zoals vergrotingen van opslagcapaciteit, meer waterzuivering en wateroverdracht, terwijl andere beleidsmaatregelen, waaronder ongereguleerd watergebruik en oneerlijke waterrechtensystemen, een negatief effect hebben op de waterschaarste in de hotspots.

Duurzame oplossingen voor beleidsmakers

"Tijdens ons literatuuronderzoek viel het me op dat er achter elke hotspot een complex verhaal schuilgaat over het ontstaan en de gevolgen van waterschaarste, en dat mensen overal op een andere manier omgaan met hun waterschaarsteproblemen,” aldus Myrthe Leijnse over het belang van het onderzoek. “De nieuwe inzichten uit ons onderzoek kunnen helpen om kennis en oplossingen over te dragen tussen verschillende hotspots. Dit zou lokale beleidsmakers kunnen helpen bij hun zoektocht naar duurzame oplossingen om de lokale waterschaarste te verminderen of te verlichten. Dit is vooral van belang aangezien zowel klimaatverandering als bevolkingsgroei naar verwachting meer beslag zullen leggen op de meeste hotspots. Daardoor komen beleidsmakers dus voor grotere uitdagingen te staan."

Als vervolgstap willen de onderzoekers en de National Geographic Society beleidsmakers voorzien van meer gedetailleerde informatie over de veelzijdigheid van problemen rondom waterschaarste, en mogelijke strategieën evalueren om deze kritieke wereldwijde uitdaging aan te pakken.

Artikel

Myrthe Leijnse, Marc F P Bierkens, Kim H M Gommans, Daisy Lin, Alex Tait and Niko Wanders, ‘Key drivers and pressures of global water scarcity hotspots’, Environmental Research Letters, https://doi.org/10.1088/1748-9326/ad3c54