Een cliëntgesprek trainen: hoe pak je dat aan?

Het voeren van een cliëntgesprek is een essentiële vaardigheid in de juridische advisering voor advocaten, consultants en andere juridische professionals. Het trainen ervan valt echter buiten het standaard curriculum op de universiteit, en wordt veelal on the job na het afstuderen gedaan. Daardoor worden er mogelijk kansen gemist in het trainen van analytische en verbale juridische vaardigheden, vertelt Willem Janssen, hoofddocent bij het Departement Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Utrecht en één van de oprichters van de Utrecht Law Clinic. "Mooie bijkomstigheid is dat studenten de relevantie van een juridische probleem gelijk voelen."

Van law in the books, naar law in action

Rond een cliëntgesprek spelen veel vragen. Hoe bereid je zo’n gesprek voor? Hoe zorg je voor een gesprek waarin de cliënt zich vrij en veilig voelt om zijn situatie te delen? Wanneer moet je echt doorvragen? Wat doe je met verwachtingen en projectmanagement? Welke eisen worden aan jouw juridische basiskennis gesteld? "Door daadwerkelijk aan de slag te gaan, worden studenten gedwongen om hier actief vorm aan te geven. From law in the books, to law in action", aldus Marcel Ruygvoorn, advocaat bij Van Benthem en Keulen en mede-oprichter van de Utrecht Law Clinic.

Deze workshop liet mij zien waar de aandachtspunten en de valkuilen tijdens een cliëntgesprek liggen. In het begin vond ik het erg spannend, maar door het gewoon te doen wende het al snel. Dankzij de feedback van de begeleiders, weet ik nu beter hoe ik doelgericht moet werken.

Trainen van het cliënt gesprek

Binnen het trainingsprogramma van de Law Clinic staat daarom een specifieke workshop in het teken van dit gesprek. "We simuleren de praktijk. Een cliënt gespeeld door een advocaat van Van Benthem en Keulen of een docent van de universiteit, een juridisch vraagstuk, en een gesprek in een vergaderzaal", geeft Ruygvoorn aan. De studenten krijgen vooraf een ruwe schets van het vraagstuk toegestuurd en de 'cliënt' wordt grondig voorbereid, zodat hij of zij weet welke varianten 'uitgespeeld' kunnen worden met als doel om de studenten zo goed mogelijk voor te bereiden op het echte werk later in de Law Clinic. Dan begint op kantoor het gesprek met de cliënt. In de casus zit een addertje onder het gras. Dit was iets waar de fellows alleen maar achter kunnen komen door dóór te vragen en wat de 'oefencliënten' niet zomaar prijsgeven.

Tijdens de workshop heb ik geleerd hoe belangrijk het is om door te vragen en niet te snel conclusies te trekken uit het verhaal van een cliënt. Het voeren van een cliëntgesprek is typisch iets wat niet terugkomt in de rechtenstudie, maar wel erg leuk en leerzaam is.

Na het gesprek staat de reflectie centraal. Zo ontvingen de fellows eerst feedback van de cliënt. Hoe ging het? Wat ging goed en wat werd gemist? En: werd het juridische probleem echt gevonden? Ook werd er gezamenlijk met alle studenten gereflecteerd op hun ervaringen, mede op basis van een inhoudelijke presentatie over hoe je een cliëntgesprek het beste kan voeren. Door eerst aan de slag te gaan en dan op de theorie te reflecteren, kwam er een mooie discussie op gang. "De studenten gaan nu aan de slag met echte cliënten. Hoe vaker ze het zullen doen, hoe beter ze er in worden", aldus Janssen, terwijl hij vooruit blikt naar de rest van het academische jaar in de Law Clinic.

De workshop heeft mij geleerd hoe ik een cliënt op zijn gemak kan stellen en hoe belangrijk het is om een volledig beeld van de situatie te krijgen, voordat je overgaat tot advisering. Dankzij de workshop ben ik klaargestoomd voor de gesprekken met echte cliënten!