“Het lijkt mij verstandig als Europese universiteiten inzetten op online onderwijs dat geworteld is in eigen publieke waarden als bildung en autonomie.”
Onderzoeksfocus: Media en technologie, Sociale media, Digitale samenleving, Digitale platforms, Algoritmes en publieke waarden
José van Dijck (1960) is sinds 2017 universiteitshoogleraar Media en digitale samenleving aan de Universiteit Utrecht. Haar onderzoek gaat over media, sociale media en mediatechnologieën. Van 2015 tot 2018 was ze de eerste vrouwelijke president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. In 2021 ontving zij de Spinozaprijs, de hoogste wetenschappelijke erkenning in de wetenschap, van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en de C. Edward Baker Award van de International Communication Association (ICA) voor haar wetenschappelijke oeuvre.
Onderzoek naar de publieke waarden in de online wereld
Ons maatschappelijk verkeer verloopt veelal via online platformen. Bekendste zijn Google, Amazon, Facebook, Apple, Microsoft. Naast de juichende verhalen en mogelijkheden, blijft de rol die de platformen spelen bij de behartiging van publieke belangen onderbelicht. Hun interfaces, reputatiesystemen, en algoritmes waarmee ze vraag en aanbod koppelen, sturen de inrichting van de samenleving. Met grote gevolgen voor publieke belangen, zoals de toegankelijkheid, privacy en veiligheid, maar ook democratische controle, bijvoorbeeld door het effect van algoritmische sturing op de informatievoorziening, de pluriformiteit in de journalistiek of de inrichting van het onderwijs.
De Platformsamenleving
Van Dijck heeft samen met Thomas Poell en Martijn de Waal hierover het boek De Platformsamenleving: Strijd om publieke waarden in een online wereld / lees de online versie (Amsterdam University Press, 2016) geschreven. In dit boek wordt de werking van platformen in een drietal maatschappelijke domeinen verkend. Met als inzet de vraag: hoe kunnen in de platformsamenleving publieke waarden worden geborgd? In 2018 verscheen de geüpdatete bewerking van het boek in het Engels: The Platform Society. Public Values in a Connective World (Oxford University Press). Het boek is vertaald in het Italiaans en een Chinese vertaling volgt in 2021.
Een interview over The Platform Society is te beluisteren in de podcast van Social Media & Politics. Bekijk ook de lezing die José van Dijck gaf aan het Humboldt Institute fur Internet und Gesellschaft (Berlijn) in juni 2019 en lees een special issue van Internet Policy Review, onder redactie van José van Dijck en Bernhard Rieder over 'digital governance'.
Leeropdracht
Universiteitshoogleraar