Promotie: De huwelijksgemeenschap en verkrijgingen krachtens erfrechtelijke titel en gift

Per 1 januari 2018 is de Wet beperking wettelijke gemeenschap van goederen in werking getreden. Daardoor is voortaan van rechtswege van de huwelijksgemeenschap uitgezonderd wat de echtgenoten krachtens erfrecht en gift verkrijgen. Dat lijkt eenvoudig, maar dat is het niet. Op grond van het overgangsrecht geldt de Wet beperking gemeenschap van goederen alleen voor gemeenschappen die ná 1 januari 2018 zijn ontstaan. Dit betekent dat beide gemeenschappen nog lang naast elkaar zullen bestaan.

In het eerste deel wordt een alternatieve opvatting over eigendom en de goederenrechtelijke structuur van de breukdelengemeenschap uitgewerkt. Die alternatieve opvatting dient als voorstel om een aantal leerstukken uit het tweede deel systematisch beter op te kunnen lossen. 

In het tweede deel van dit onderzoek komen in dat verband tal van situaties en leerstukken aan de orde, met telkens als hoofdvraag: wat is de omvang van de huwelijksgemeenschap waarin de erfgenaam of begiftigde is gehuwd? Daarbij wordt niet alleen uitgewerkt welke erfrechtelijke verkrijgingen en verkrijgingen krachtens gift van de huwelijksgemeenschap zijn uitgezonderd, maar is onder meer ook aandacht voor de gemeenschappelijke nalatenschap en het effect van de verdeling en uitbreiding, de fideï-commissaire erfstelling, en het girale betalingsverkeer in verhouding tot verkrijgingen krachtens erfrecht en gift. Ook de regels van zaaksvervanging krijgen in het tweede deel uitvoerig aandacht. 

In dit onderzoek is ook uitgebreid aandacht voor de algehele wettelijke gemeenschap van goederen in verhouding tot verkrijgingen krachtens erfrecht en gift. Op grond van het overgangsrecht geldt de Wet beperking gemeenschap van goederen immers alleen voor gemeenschappen die ná 1 januari 2018 zijn ontstaan. Gemeenschappen die daarvóór zijn ontstaan, worden beheerst door het regime van de ‘oude’ algehele wettelijke gemeenschap van goederen. Dit betekent dat beide gemeenschappen nog lang naast elkaar zullen bestaan. In dat kader wordt onder meer stilgestaan bij de vraag wat het eigenlijk betekent wanneer een krachtens erfrecht of gift verkregen goed in de huwelijksgemeenschap valt, en wordt ingegaan op de werking en (on-)mogelijkheden van de uitsluitingsclausule.