Wat als hij de circulaire economie op gang brengt?

‘Vanaf nu moeten we duurzame keuzes maken’

Dr. Ralph Temmink is ecoloog en Universitair Docent bij de Universiteit Utrecht. In 2023 won hij de Agnites Vrolikprijs van het Utrechts Universiteitsfonds voor baanbrekend onderzoek naar het herstel van ecosystemen met – jawel – 3D-printers. “Het geeft mij voldoening als mijn onderzoek impact heeft gemaakt.”

Ralph Temmink heeft met zijn prestigieuze onderzoek niet alleen wetenschappelijke erkenning verworven, maar ook een aanzienlijk publiek bereikt. Hij verscheen in tv-programma’s als Klokhuis en het NOS Journaal en interviews met hem waren te vinden in zowel nationale als internationale kranten en tijdschriften, waaronder National Geographic. Nee, dat had hij zelf ook niet verwacht toen hij aan zijn studie biologie begon, maar hij juicht alle aandacht toe. “Als je kinderen die Klokhuis kijken, kunt meegeven dat de natuur leuk en spannend is, dat er prachtige mosselbanken zijn die je niet kunt zien, dan heb je impact op die kinderen. Dat is anders dan een wetenschappelijk paper schrijven die binnen mijn vakgebied wordt opgepikt. Het geeft mij voldoening als mijn onderzoek impact maakt, en als de studenten die ik heb opgeleid mede dankzij mijn lessen iets kunnen bijdragen aan een duurzamere toekomst.”

Groene Hart

Toen Temmink zelf kind was, had de natuur al zijn interesse. Die interesse kalfde wat af in de middelbare schoolperiode, waar het maken van herbariums zijn interesse niet bepaald aanwakkerde. Toch volgde een studie biologie. “Tijdens mijn masterstage zag ik hoe promovendi onderzoek deden en dacht ik: zij doen dit voor geld, waarom zou ik er ook niet mijn beroep van maken?”

Zo geschiedde. Temmink werd ecoloog. “Als ecoloog bestudeer ik de interactie tussen organismen en hun ecosysteem zoals moerasgebieden, venen of oester- en mosselbanken. Veel van die ecosystemen gaan verloren en met mijn onderzoek wil ik methoden ontwikkelen om die ecosystemen te helpen herstellen. Het Groene Hart is met de vele weilanden en slootjes karakteristiek voor Nederland. Vroeger bestond dit gebied uit veenmoerassen. Bij het ontwateren – zodat er gras gaat groeien en koeien er kunnen lopen – verzakt het land, terwijl de zeespiegel stijgt. Ook verdwijnt de typische moerasbiodiversiteit. In dat gebied kijk ik hoe we die venen duurzaam kunnen gebruiken, zonder koolstofemissie en bodemdaling. Dat kan door het veen nat te maken waardoor daar plantensoorten kunnen groeien die aangepast zijn aan de omstandigheden, zoals veenmossen. Het landschap blijft open, maar is anders ingevuld.”

Waddenzee

Momenteel wordt de expertise van Temmink toegepast in bijna honderd projecten verspreid over twintig landen. Doel is telkens weer: natuurherstel. Een opvallend voorbeeld van zijn werk betreft het herstel van mosselbanken die een belangrijk onderdeel vormen van het Waddenzee-ecosysteem. Deze mosselbanken filteren het water en vormen samen met bodemdieren die tussen de mosselen leven een belangrijke voedselbron voor vogels. Temmink en zijn team willen 3D-printtechnieken gebruiken om de groei van mossel- en oesterriffen in de Waddenzee te stimuleren.

“Het voordeel van 3D-printen is dat het oneindig herhaalbaar is. Het idee is dat we met deze 3D-printers kunstmatige rifstructuren maken van biologisch afbreekbaar materiaal. Deze rifstructuren kunnen mossel- en oesterlarven beschermen tegen roofdieren en golfslag. Nadat we die in de natuur hebben geplaatst, bijvoorbeeld bij Texel, zouden mosselen en oesters er zelf op verder moeten bouwen. Als het goed is, verdwijnt het afbreekbare materiaal vanzelf, zodat er natuurlijke riffen overblijven.”

De circulaire economie komt steeds dichterbij

Opschalen

Temmink werkt niet alleen samen met collega’s, bij voorkeur ook met maatschappelijke partners. “Voor dit Waddenzeeproject dat wordt gefinancierd door het Waddenfonds trek ik samen op met stakeholders, zoals natuurbeschermingsorganisaties, overheids- en onderwijsinstellingen en het bedrijfsleven. Concreet betekent dat bijvoorbeeld dat als onze methode werkt, Rijkswaterstaat meteen kan opschalen.”

Dat opschalen zou ook kunnen als een groot bedrijf zich ertegenaan bemoeit en Temmink’s bevindingen tegen grote winsten exploiteert. Fantastisch, aldus de ecoloog. “Dan kunnen ecosystemen op grote schaal worden hersteld. Ik hoef dan niet meer over toepassingen zoals ecosysteemherstel na te denken, maar kan weer fundamenteel ecoloog zijn. Vergelijk het met Extinction Rebellion. Ook zij zouden het natuurlijk geweldig vinden om niet meer wekelijks op de A12 te hoeven staan omdat de noodzaak verdwenen is.” Over noodzaak gesproken: hoe kijkt Temmink kijkt naar de toekomst van onze planeet? “De planeet overleeft het wel, maar ik ben bezorgd over de problemen waarmee wij volgende generaties opzadelen. Ik hoop dat ook zij nog van mooie natuur kunnen genieten, en dat is nog maar de vraag. Die problemen moeten we tackelen, doorgaan op dezelfde voet kunnen we ons niet permitteren. We moeten vanaf nu duurzame keuzes maken en stoppen met in twijfel trekken wat de wetenschap over klimaatverandering zegt.”

Extra prijzig onderzoek

De onderzoekswereld blijft een competitieve wereld, zegt Temmink. Het is niet altijd eenvoudig om projecten van de grond te krijgen. “Ter illustratie: iemand vertelde mij dat een boorplatform in de Noordzee een budget heeft van ongeveer vijfhonderd miljoen euro. Als twee procent daarvan – tien miljoen – naar onderzoek gaat, is dat voor hen veel. Natuurmonumenten kan misschien een paar duizend euro investeren in ons onderzoek, of mankracht leveren. Tien miljoen voor onderzoek vinden wij absurd veel, ik denk niet dat ik dat in mijn carrière ooit bij elkaar krijg, maar voor een boorplatform is het blijkbaar niets.”

En dan is ecologisch onderzoek ook nog extra prijzig. “Voor modelleren heb je een computer en tijd nodig Een veldexperiment op Texel vergt veel meer: voor een paar dagen een boot huren, een 3D-printer kopen, materiaal om te printen, uren om heen en weer te gaan om te monitoren, overnachtingen... Die kosten lopen razendsnel op. Een universiteitsfonds kan helpen om zoiets te financieren.”

Dit interview verscheen in het kader van de campagne 'Nalaten aan de Wetenschap' van de gezamenlijke Universiteitsfondsen van Nederland.