Grote ambities, kleine stappen: diversiteit in instroom studenten

De eerste fase van het project Diversiteit: Instroom en Selectie (DIS) is afgerond. Communicatieadviseur en lid van het projectteam Irene Mol vertelt over de ervaringen tot nu toe en de plannen voor de komende vier jaar.

Het project DIS is gestart in 2019 op initiatief van het programma Equality, Diversity & Inclusion (EDI; toen Taskforce Diversiteit). Het beoogt ervoor te zorgen dat alle studenten, ongeacht hun achtergrond, zich welkom en thuis voelen aan de Universiteit Utrecht.

Het doel was na te gaan of er drempels zijn in het aanmeldproces die tot een selectieve werking kunnen leiden, zegt Irene Mol. We zijn gaan kijken op opleidingsniveau hoe in- en uitstroom werkt. We wilden weten welke studenten er waren en of er studenten zijn die zich structureel minder aanmelden of minder instromen bij bepaalde opleidingen. Vanuit alle faculteiten en het University College Utrecht deden opleidingen mee aan het project. Sommige opleidingen werkten al aan bepaalde aspecten van diversiteit, maar voor de meeste was het nieuw.

Ik denk dat opleidingen het interessant vonden om te zien hoe hun studentenpopulatie in elkaar zit en hoe hun studie verloopt. Het profiel verschilde per opleiding. We hebben diversiteit heel breed benaderd: voor sommige opleidingen was de vrouw-man-balans heel belangrijk, bij andere opleidingen keken we naar het type student of naar hun achtergrond, of ze bijvoorbeeld eerstegeneratiestudenten waren. En sommige opleidingen zijn al heel internationaal, andere nog niet, maar zouden dat wel willen. We wilden weten hoe we de verschillende groepen beter kunnen bereiken en begeleiden.

Outreach scholen en onderzoek studieverenigingen

Na die analyse van de startsituatie heeft elke opleiding een plan gemaakt. Daarbij kregen de opleidingen ook communicatie- en marketingadvies voor hun voorlichting en werving.

Naast de specifieke aanpak per opleiding zijn we ook met overkoepelende thema’s aan de slag gegaan, bijvoorbeeld voor de organisatie van outreach-activiteiten op middelbare scholen of voor instroom van hbo-studenten. Er zijn twee verbinders aangesteld voor de outreach-activiteiten op middelbare scholen. Hun taak is de verschillende activiteiten beter aan elkaar te koppelen en zichtbaar te maken. Er waren al veel activiteiten die los van elkaar bestonden, bijvoorbeeld voor instroom van eerste generatiestudenten. We peilen bij scholieren achteraf wat ze van de outreach-activiteiten vonden en welke suggesties voor verbetering ze hebben.

Opleidingen vonden het interessant om te zien hoe hun studentenpopulatie in elkaar zit

Studieverenigingen zijn belangrijk voor het klimaat binnen een opleiding. Ook spelen ze vaak een grote rol bij de voorlichting aan aankomende studenten. Daarom deden we onderzoek naar de manier waarop studieverenigingen kunnen bijdragen aan het vergroten van diversiteit en inclusiviteit binnen hun opleiding en organiseerden bijeenkomsten voor ze. Het onderzoek heeft ons geholpen om inzicht te krijgen in de beleving van diversiteit, inclusie en instroom onder studenten en de visie van studieverenigingen daarop. De reactie was heel positief, hoewel veel verenigingen niet zo goed wisten hoe het aan te pakken. We merkten dat verenigingen vaak niet doorhebben hoe groot hun rol is bij voorlichting, zoals op open dagen. Ze hebben ons om handvatten gevraagd, en dat is nu opgenomen in het vervolgproject.

Bewustwording

Ik zie de waarde van de eerste twee projectjaren vooral daarin dat opleidingen zich nu bewuster zijn dan voorheen van de samenstelling van hun instroom en van de noodzaak om daarin actief te sturen. Ook is het onderwerp nu breder gedragen in de organisatie.

Dit jaar zijn we gestart met het vervolg, nu voor vier jaar. Een van de doelen is bestendiging in de organisatie. Ik denk dat het goed is om groot te ambiëren en kleine stappen te maken. We zien ook meteen aanwas: meer opleidingen hebben zich bij het project aangemeld. Daaruit lezen we dat het project een behoefte dekt. Het plan is nu de opleidingen in clusters aan te pakken, zodat ze van elkaar kunnen leren en ideeën met elkaar kunnen uitwisselen.

De eerste resultaten bij de opleidingen zijn al zichtbaar. De opleiding Natuur- en Sterrenkunde heeft hard gewerkt om meer vrouwen bij de opleiding te krijgen. Er kwamen wel veel meisjes bij de open dagen, maar uiteindelijk meldden ze zich toch niet aan. Bij de opleiding zijn ze de bezoekers na gaan bellen om erachter te komen waar het aan lag dat ze een andere keuze maakten. Dat heeft er mede toe geleid dat Utrecht nu de meeste vrouwelijke Natuur- en Sterrenkundestudenten van alle Nederlandse universiteiten heeft.

Utrecht heeft nu de meeste vrouwelijke Natuur- en Sterrenkundestudenten van alle Nederlandse universiteiten

Bij Rechtsgeleerdheid hebben ze gekeken naar drempels bij de instroom. Zo hebben ze een extra toelatingseis voor hbo’ers laten vallen, toen ze hoorden dat het de hbo-instroom onnodig tegenhield. In die groep zitten vaak ook veel studenten met een migratieachtergrond. De opleiding Geneeskunde heeft weer het selectieproces onder de loep genomen. Bleek dat de vragen die ze tijdens de selectie stellen niet altijd aansloten bij een diverse doelgroep. Dat hebben ze meteen verbeterd.

Nog een goed voorbeeld is de faculteit Geesteswetenschappen, waar ze bij de opleiding Nederlandse taal en cultuur uitgebreid onderzoek deden om erachter te komen waarom studenten met een migratieachtergrond wel of niet voor een taal- en cultuuropleiding kiezen. Ook heeft Geesteswetenschappen gekeken naar masterprogramma’s die mogelijk interessant zijn voor hbo-studenten om op die manier meer diversiteit in de masterstudenten te krijgen, want aan de hbo is de studentenpopulatie door de bredere instroommogelijkheden vanouds meer divers dan aan de universiteit.

Zorg dat het beklijft

Ook bij haar eigen cluster Marketing, die deel uitmaakt van de Universitaire Bestuursdienst, ziet Irene al verandering.

We zijn door het project zeker veel bewuster geworden over diversiteit en we benaderen het nu breder dan voorheen. Waar we ons vroeger richtten op bijvoorbeeld het Honours-onderwijs, pakken we werving nu ook zelf meer divers aan. Het verschil merk ik heel duidelijk. Onze focus is veranderd, en dat vind ik absoluut een positieve ontwikkeling.

We hebben het Unibuddy-systeem uitgebreid. Daarin kunnen scholieren chatten met studenten van de opleiding waarvoor ze interesse hebben. We organiseren meeloopdagen en we doen meer onderzoek naar de inschrijvers. We zijn ook actief gaan nabellen en vragen waarom iemand zich wel of niet inschrijft aan onze universiteit. Als je dat weet, kun je je voorlichting beter inrichten. Bij open dagen en op scholen in de omgeving zijn we met speedcoaching gestart: studenten die ter plekke met scholieren praten over hun studiekeuze. Bij alle activiteiten die we inzetten letten we steeds beter op een goede zichtbaarheid van een bredere vertegenwoordiging van onze studenten.

We zijn bewuster geworden over diversiteit en benaderen het nu breder dan voorheen

We gaan door met de lijn die we nu hebben ingezet. We hopen dat we weer scholen kunnen bezoeken en open dagen op locatie kunnen organiseren. Daarbij is er ook veel te zeggen voor online open dagen. We merken dat de drempel om online een open dag te volgen lager is dan wanneer scholieren en hun ouders naar de universiteit moeten komen. Zo bereiken we meer en andere scholieren.

Belangrijk is ook andere communicatie- en marketingmedewerkers mee te krijgen. We hebben onder meer een training inclusief schrijven gegeven voor medewerkers, met als doel ze bewust te maken van hoe ze taal hanteren en welk beeld ze erbij plaatsen.

Dit allemaal nemen we op in de nieuwe benadering, zodat de aandacht niet wegsterft als het project afloopt. Dat zie ik als de grootste uitdaging van het project: zorgen dat het beklijft over de hele organisatie.