Israël aan de Tiber: Joods leven in het oude Rome
Leonard Rutgers
In zijn nieuwe publieksboek ‘Israël aan de Tiber: Joods leven in het oude Rome’ vertelt hoogleraar Late oudheid Leonard Rutgers het verhaal achter kunstvoorwerpen en andere archeologische vondsten uit de joodse catacomben van Rome. “De geschiedenis van het joodse volk, met name in de Diaspora, kenmerkt zich door lijden en vervolging”, zegt hij. “De joden van Rome beschouwden hun bestaan echter niet als verbanning. Rome was gewoon hun thuis.”
Het joodse leven in Rome
De joodse catacomben van Rome bevatten een keur aan archeologisch materiaal zoals wandschilderingen, sarcofagen, gebruiksvoorwerpen en vooral veel inscripties. Rutgers heeft er de afgelopen dertig jaar archeologisch onderzoek uitgevoerd. “In het oude Rome gingen joden en Romeinen ongedwongen met elkaar om”, vertelt hij. “Het was een perfect huwelijk waarbij Romeinse joden hun joodse identiteit vrijelijk vorm konden geven – juist omdat de onderlinge verhoudingen zo ontspannen waren.”
Aan de hand van talloze niet eerder gepubliceerde illustraties toont Rutgers hoe een migrantengemeenschap tweeduizend jaar geleden omging met het leven en de dood. Ook laat hij zien hoe ze erin slaagde te integreren in het nieuwe thuisland zonder daarbij compromissen te doen aan de eigen joodse identiteit.
“Het archeologisch materiaal vormt de basis voor de historische reconstructie, waarin het verleden kritisch bevraagd wordt,” licht Rutgers toe, “maar tegelijkertijd is er ruimte voor verwondering en reflectie over tijdloze schoonheid.”
Toonaangevende onderzoeksmethoden
Rutgers’ boek biedt niet-specialisten een kijkje in de keuken van de nieuwe onderzoeksmethoden die hij in zijn onderzoek heeft toegepast. Deze hebben grote implicaties voor ons begrip over hoe uiteenlopende historische gegevens in elkaar steken: van diaspora’s en de joods-christelijke verhoudingen tot de chronologie van de catacomben en de demografische samenstelling van het oude Rome.
‘Israël aan de Tiber’ is Rutgers’ derde publieksboek. Zijn eerdere ‘De klassieke wereld in 52 ontdekkingen’ (2018) werd een bestseller en onderscheiden met de Homerusprijs van het Nederlands Klassiek Verbond.