Adel en ridderschap in Utrecht
Renger de Bruin
Afgelopen 13 mei is het nieuwe boek van bijzonder hoogleraar Renger de Bruin gepresenteerd. Adel en ridderschap in Utrecht is een verhaal van opkomen, verdwijnen en zich handhaven van talrijke geslachten zoals Van Goye, Van Zuylen, Van Hardenbroek, Van Reede en Van Tuyll van Serooskerken. De lotgevallen van de adel zijn bepaald door oorlogen, revoluties, epidemieën, economische crises, maar ook door tijden van vrede en voorspoed.
1500 jaar adellijke geschiedenis
Het erfgoed van de adel, zowel materieel als immaterieel, wordt voor het nageslacht bewaard door stichtingen en verenigingen. Een daarvan is de Ridderschap van Utrecht, die het initiatief tot dit boek heeft genomen.
Adel en ridderschap in Utrecht is het resultaat van jarenlang onderzoek. Op een zeer toegankelijke manier, maar ook ondersteund door een uitgebreid notenapparaat, neemt De Bruin lezers mee door de levens van adellijke families van de afgelopen 1500 jaar. Hij begint bij grafvondsten uit de vijfde en zesde eeuw, die wijzen op misschien wel de erfelijke elite, en eindigt bij de families van nu en hun strijd om het voorvaderlijk landgoed rendabel te houden.
Persoonlijk en rijk geïllustreerd
De adel nam tot ver in de twintigste eeuw een belangrijke maatschappelijke positie in. Naast invloeden van buitenaf zijn er de individuele factoren van verstandige of onverstandige beslissingen, ziekte en sterfgevallen. De Bruin geeft ook het persoonlijke ruime aandacht.
Het boek is rijk geïllustreerd met afbeeldingen uit binnen- en buitenlandse collecties. Het gaat daarbij niet alleen om portretten en gezichten op kastelen, maar ook om inkijkjes in het leven van Utrechtse edellieden, zoals de tekst van het door de kinderen Van Hardenbroek geschreven liedje of een zeer vroege foto van kinderen Taets van Amerongen met hun verzorgster.
In kaderteksten worden afzonderlijke onderwerpen behandeld, zoals huiselijk geweld op kasteel Batenstein bij Vianen aan het eind van de vijftiende eeuw of het fenomeen van bedienden van kleur rond 1700. Het boek leent zich daardoor zowel voor het volgen van de hele adelsgeschiedenis over anderhalf millennium als voor het doorbladeren en het lezen van losse stukjes.
Renger de Bruin wint sKBL Ithakaprijs
Op 19 oktober 2023 maakte de stichting Kastelen, (historische) Buitenplaatsen en Landgoederen (sKBL) bekend dat Renger de Bruin de sKBL Ithakaprijs 2023 ontvangt voor Adel en ridderschap in Utrecht. De jury roemt het boek voor het omvattende overzicht “van meer dan duizend jaar geschiedenis van de elite van Utrecht, hun families en dus ook hun vetes, hun opkomst en ondergang, hun rijkdom en armoede, en dus ook hun kastelen, buitenplaatsen en landgoederen.”