Lezingen

Hieronder vindt u een korte beschrijving van de lezingen die voor de leden van het Genootschap zijn gehouden.

11 oktober 2019: prof. dr. Casper Erkelens over Perspectief op schilderijen 

Er was een grote belangstelling voor de lezing van prof. dr. Casper Erkelens. Het onderwerp: Perspectief op schilderijen. Casper vertelt hierover: "Als we op een lange rechte snelweg rijden, dan zien we de markeringen van de rijbaan in de verte naar elkaar toelopen en zijn auto’s ver weg kleiner dan dichtbij, terwijl dat in werkelijkheid niet het geval is. We zien de wereld om ons heen in perspectief.

Algemeen wordt aangenomen dat het waargenomen perspectief overeenkomt met het perspectief dat op een foto is afgebeeld. Enkele jaren geleden heb ik met een aantal experimenten aangetoond dat dit niet het geval is."

Perspectief

Verschillende perspectieven

"Foto’s en waarnemingen komen voort uit tegenover-gestelde processen. Bij fotograferen gaat er een dimensie verloren: diepte. Een drie-dimensionale scene wordt gecomprimeerd tot een twee-dimensionaal plaatje. Hetzelfde gebeurt op het netvlies. Bij het waarnemen, het zien, is de diepte-dimensie er weer. Uit het twee-dimensionale netvliesbeeld fabriceren de hersenen een drie-dimensionaal beeld dat verschilt van de foto en de echte scene.

Verschillen tussen afbeelden en waarnemen zijn te zien in de drie foto’s van een sloot en van een geluidswal.

De gele lijnen hebben gelijke onderlinge afstanden op de foto’s. De afstanden zien er ongelijk uit.  De turquoise lijnen vertegenwoordigen gelijke afstanden in de echte sloot en op de echte geluidswal. Ook deze afstanden zien er niet gelijk uit. De paarse lijnen lijken beter op gelijke afstanden te staan.

Het perspectief van de turquoise lijnen is afbeeldingsperspectief. De paarse lijnen zijn geplaats volgens het waarnemingsperspectief."

Perspectief 2

Beweegredenen?

"Nauwkeurige berekeningen aan afstanden op schilderijen en gravures lieten zien dat sommige beroemde meesters afbeeldingsperspectief gebruiken en sommige waarnemings-perspectief. Nederlandse schilders zoals Saenredam en Vermeer pasten afbeeldingsperspectief toe (de turquoise punten). Italiaanse schilders zoals Panini en Canaletto opteerden vaker voor waarnemingsperspectief (de paarse punten). Over hun beweegredenen kunnen we slechts speculeren", aldus prof. dr. Casper Erkelens.

Een artikel over dit onderwerp is te downloaden op de volgende website http://www.uu.nl/medewerkers/CJErkelens (Klik op “Publicaties” en daarna op “Equidistant intervals in perspective photographs and painting).