In Beeld #5
In Beeld #5, het magazine vol inspirerende columns, achtergrondverhalen en ervaringen van universiteitspersoneel van de Universiteit Utrecht waar publiek en wetenschap samenkomen. Laat je door de voorbeelden in dit magazine inspireren, ontwikkel je eigen ideeën en vind geschikte partners om ze te verwezenlijken.
Voorwoord
Onderzoekers vormen een brug tussen de academische wereld en de samenleving. Ze bieden inzicht in de waarde van wetenschappelijke bevindingen en leggen de verbinding tussen complexe vraagstukken en de dagelijkse realiteit van jou en mij. Zo blijft wetenschap niet alleen toegankelijk, maar ook relevant voor iedereen.
Door hun werk zichtbaar te maken, kweken onderzoekers broodnodig begrip en draagvlak voor wetenschap. Deze onvermoeibare inzet verdient niet alleen erkenning, maar ook blijvende steun.
Dialoog in tijden van polarisatie
Het maatschappelijke debat verhardt. Je ziet het in de Tweede Kamer, op sociale media en in de huiskamer. Driekwart van de Nederlanders maakt zich zorgen over polarisatie. En bij een deel van hen leiden meningsverschillen over bijvoorbeeld migratie, klimaat en de oorlog in Gaza tot conflicten binnen familie of vriendengroep. Hoe bewegen wetenschappers en programmamakers zich in dit maatschappelijke mijnenveld?
Muzikaal erfgoed vastleggen voor toekomstige generaties
In de Molukse Protestantse gemeenschap in Nederland is het al vijf generaties gebruikelijk om samen religieuze liederen te zingen. Toch is er weinig bekend over deze uit de Molukken meegenomen gewoonte. Religiewetenschapper Jip Lensink organiseerde met steun van het Public Engagement Seed Fund een zangevenement om dit muzikale erfgoed vast te leggen voor toekomstige generaties.
Wetenschap op een dertig meter hoge steiger
Een week lang stonden ze in de moordende hitte op een dertig meter hoge steiger, om met zware camera’s minutieus het plafond van een 16e-eeuwse kerk in Naarden te fotograferen. Het einddoel was een 3D-model van de gedetailleerde schilderingen van bijbelse taferelen, in kaart gebracht door een groep internationale studenten in samenwerking met Factum Foundation. Kunsthistorici Sanne Frequin en Daantje Meuwissen leidden deze zomerschool in augustus 2024.
Wat als kinderen een echte professor ontmoeten?
In maart 2025 fietsten Utrechtse hoogleraren voor de tiende keer naar een basisschool tijdens Meet the Professor. Onderzoekers maken dan kennis met de kinderen, beantwoorden vragen en proberen stereotypen rondom wetenschap(pers) weg te nemen. Scholen en hoogleraren zijn al jaren enthousiast. Maar werkt het ook? Onderzoeker Madelijn Strick en programmamaker Lieke Dekker onderzochten het. De resultaten werden gepubliceerd in een internationaal wetenschappelijk tijdschrift.
Inheemse wijsheid en wetenschappelijk inzicht: een partnerschap op de Banggai-eilanden
Samen met de Seasea-gemeenschap, een eilandstam in het midden van de uitgestrekte Indonesische archipel, geven sociaal geograaf Annisa Triyanti en natuurbeschermingsbioloog Mochamad Indrawan vorm aan natuurbeschermingsbeleid. Door dit beleid samen met de gemeenschap vorm te geven, hopen de onderzoekers dat het beleid beter omarmd en uitgevoerd wordt.
Inheemse en lokale kennis wordt steeds meer erkend als gelijkwaardig aan wetenschap.
Zangpedagogen in de snijzaal
Claudia Wolschrijn laat zangpedagogen zien én voelen hoe een strottenhoofd van dieren eruitziet. Hierdoor leren ze niet alleen hoe een strottenhoofd werkt, maar ook hoe ze die kennis kunnen inzetten bij het gebruiken van de stem en het oplossen van stemproblemen.
Wat drijft jou?
Ondanks de toegenomen werkdruk kiezen sommige onderzoekers ervoor om toch tijd en energie te blijven steken in het betrekken van een breed publiek bij hun onderzoek. Wat beweegt hen? We vragen het aan twee geesteswetenschappers.
Bezoekers helpen onderzoekers
Wat is je favoriete speelplek? In welke houding slaap je? Wat vind je van duiven? Het UMU (Universiteitsmuseum Utrecht) laat bezoekers zien en ervaren hoe wetenschap werkt. En hoe ervaar je dat beter dan door zelf mee te doen? Als citizen scientist kunnen bezoekers wetenschappers helpen met het verzamelen van data of door mee te doen als testpersoon.
Proeftuin voor postdocs
In 2024 dompelden tien postdocs van de faculteit Bètawetenschappen zich een jaar lang onder in public engagement. Ze deden mee aan de Public Engagement Academy voor postdocs, een pilot georganiseerd door de communicatieafdeling van de faculteit en het Centrum voor Wetenschap en Cultuur. Wat heeft deze cursus hen gebracht? Twee deelnemers en een van de initiatiefnemers aan het woord.
De vlucht naar voren
"We moeten de wetenschap democratiseren, laten werken voor iedereen. Want hoe weet de stemmer wat de wetenschap hem te bieden heeft als hij daar nooit over hoort?" Sicco de Knecht over het belang van Public Engagement.
Jongeren en Europa: hoe theater hun blik op politiek verandert
Theatervoorstellingen en shows op scholen om de politiek sprekender te maken voor jongeren: een mooi doel van de Kiesmannen, maar hoe effectief is deze creatieve aanpak? Onderzoekers van de Universiteit Utrecht vroegen honderden jongeren naar hun vertrouwen en interesse in de Europese Unie voor en na het bekijken van een productie van de Kiesmannen.
Op een dag als vandaag heb ik het gevoel dat ik onderdeel ben van een gemeenschap die dit óók belangrijk vindt.
Praten over prikkels
Hoe kunnen we onbegrip over overprikkeling wegnemen en bespreekbaar maken tussen mensen die overprikkeling ervaren, hun naasten en experts zoals artsen en onderzoekers? Met het project ‘Hersenschimmen: Praten over Prikkels’ onderzoekt dr. Mark Bos hoe generatieve AI hiervoor kan worden gebruikt.
Wetenschap voor iedereen
Het UMU (Universiteitsmuseum Utrecht) werkt aan het bereiken van jonge doelgroepen voor wie een museumbezoek niet vanzelfsprekend is, of die afstand hebben tot de wetenschap. Het bevorderen van kansengelijkheid vereist dat kinderen in relatieve armoede ook toegang hebben tot deze verrijkende ervaringen.
‘Je hoort vragen die je zelf nooit had bedacht’
Pitchcompetitie Breaking Science, kinderwetenschapsfestival Kennisknetters, Weekend van de Wetenschap: er zijn allerlei publieksactiviteiten waar je als jonge onderzoeker aan mee kunt doen. Maar waarom zou je dat doen in een fase van je carrière waarin je druk bezig bent om jezelf als wetenschapper op de kaart te zetten? Wat levert het op? We vroegen twee jonge onderzoekers naar hun ervaringen.
Oefening baart kunst
Een zielloze beachvolleybal, een flitsend introductiefilmpje of een aangrijpende anekdote. Promovendi maken steeds vaker gebruik van de mogelijkheid om voorafgaand aan hun verdediging in begrijpelijke taal uit te leggen waar hun onderzoek over gaat. Dit zogenaamde lekenpraatje maakt het onderzoek toegankelijker voor hun publiek en geeft promovendi het gevoel dat hun onderzoek ertoe doet. Ze kunnen een training volgen om goed beslagen ten ijs te komen.
De toekomst van het veterinaire verleden
Het UMU (Universiteitsmuseum Utrecht) en de faculteit Diergeneeskunde geven een nieuwe vorm aan hun langdurige samenwerking. Onlangs startte Merlijn Barkema als junior conservator diergeneeskunde bij het UMU en werd Floor Haalboom aangesteld als universitair docent veterinaire geschiedenis bij de faculteit. Samen met andere collega’s ontwikkelen zij vernieuwende plannen om veterinair erfgoed te integreren in onderwijs, onderzoek en programmering van het museum.
Eerdere edities In Beeld
Columns, achtergrondverhalen en ervaringen van onderzoekers en ondersteunend medewerkers: het magazine In Beeld laat de connectie zien tussen publiek en wetenschap aan de Universiteit Utrecht. Laat je door de voorbeelden in dit magazine inspireren, ontwikkel je eigen ideeën en vind geschikte partners om ze te verwezenlijken.