Column: Dienstbaarheid

Column door Yvon van der Pijl

Zo’n tien jaar geleden had ik het gehad met het wetenschappelijk bedrijf, zoals ik de academische wereld was gaan noemen. Ik was klaar met de naar binnen gekeerde, vaak op ego gerichte, competitieve output-cultuur.

Portretfoto Yvon van der Pijl
Yvon van der Pijl | Foto: Sjoerd de Vries

Ja, er schuilt iets paradoxaals in de voorgaande zin. Output suggereert opbrengst, een voortbrengsel dat naar buiten gebracht wordt. Ik voelde me opgesloten in een systeem dat werkelijke ontmoeting met een werkelijk buiten belemmerde.

Als antropoloog verdiep ik me in levenseindevraagstukken, de kracht van rituelen bij verlies en afscheid, en de noodzaak banden te verbreken en te verbinden. De behoefte uit de academie te breken bracht me naar een uitvaartorganisatie met een ambitieus plan: de ontwikkeling van een 24/7 afscheidshuis in Amsterdam Zuidoost met ruimte voor de verscheidenheid van onze samenleving. Het project had mijn antropologische interesse gewekt, maar ik dacht vooral een professionele ommezwaai te verkennen, wellicht als uitvaartverzorger.

Ik voelde me opgesloten in een systeem dat werkelijke ontmoeting met een werkelijk buiten belemmerde.

Twijfel leidt tot verrassende, waardevolle ontmoetingen. Tien jaar geleden verliet ik de academie niet. Ik aanvaardde de verbintenis met een bont gezelschap van professionals, belanghebbenden en belangstellenden in stervensbegeleiding, uitvaartzorg en afscheidsrituelen. Door te doen met hen wat ik in zekere zin altijd al deed: onderwijzen en onderzoeken. In zekere zin, want er is een verschil met mijn eerdere academische versie. In dat bonte gezelschap werken we in wederzijdse betrokkenheid die begint bij impact - van en met elkaar leren - in plaats van eindigt met output.

Ik beloof mezelf daarbij niet comfortabel te roepen aan de zijlijn, maar de spreekwoordelijke luis in de pels te zijn - of dat nu buiten of binnen de academie is of in de verbinding daartussen. Resultaten delen en antwoorden geven, kunnen immers niet zonder kritische of ongemakkelijke vragen te stellen. En engagement roept verplichting op; de verplichting om weg van het academisch eigenbelang te bewegen. Een betrokken, open wetenschap is immers een wetenschap van dienstbaarheid, een werk in uitvoering dat voor mij startte zo’n tien jaar geleden.

Dr. ir. Yvon van der Pijl is universitair hoofddocent Culturele Antropologie bij de faculteit Sociale Wetenschappen en docent bij Après la Vie Academie voor uitvaartprofessionals

In Beeld

Dit artikel staat ook in de vierde editie van het magazine In Beeld, vol met inspirerende columns, achtergrondverhalen en ervaringen van onderzoekers en ondersteunend medewerkers. 

Ga naar In Beeld #4