Column: De vlucht naar voren

Door Sicco de Knecht

Sinds 1 oktober heb ik mijn droombaan. Als directeur van het nieuw opgerichte Nationaal Expertisecentrum Wetenschap & Samenleving (NEWS) mag ik leiding geven aan een geweldig team dat zich inzet voor een sterkere verbinding tussen onderzoekers en de maatschappij. De afgelopen maanden kwamen er al tientallen onderzoekers, communicatieprofessionals en zelfs hele instellingen naar ons toe voor advies en uitwisseling op het gebied van wetenschapscommunicatie en public engagement.

Alhoewel het stuk voor stuk leuke en inspirerende gesprekken waren, hangt er op de achtergrond toch steeds die donkere wolk. Het hoger onderwijs en de wetenschap kijken na een aantal ‘vette jaren’ uit op tijden waarin het met minder moet. Er is gelukkig veel saamhorigheid en strijdbaarheid rond de voorgenomen bezuinigingen, maar tegelijkertijd zie ik ook tekenen die minder geruststellend zijn.

Universiteiten stoppen met hun public engagement-programma's, initiatieven als wetenschapsknooppunten – waar samen wordt gewerkt met basisscholen en middelbare scholen – verkeren in zwaar weer, en vacatures voor een adviseur wetenschapscommunicatie worden niet ingevuld. Onderzoekers pennen ondertussen driftig door aan hun publicaties en onderzoeksvoorstellen. Geen tijd voor afleiding.

Het is een reactie waar ik me als oud-onderzoeker en beleidsmedewerker goed in kan verplaatsen. Maar ik vrees wel dat het de verkeerde reactie is. Want hoe komt het dat dit kabinet zo gretig schrapte in de fondsen voor wetenschap? Omdat het kan. Vast staat dat geen van de partijen in de onderhandelingen echt is gaan staan voor de wetenschap.

Om de waarde van wetenschap op lange termijn te borgen, moeten we de pijlen niet op Den Haag richten maar op de kiezer. We moeten de wetenschap democratiseren, laten werken voor iedereen. Want hoe weet de stemmer wat de wetenschap hem te bieden heeft als hij daar nooit over hoort? Waarom zou de twijfelaar zich bedenken als hij niet serieus genomen wordt? Waarom zou je iemand vertrouwen met jouw belastinggeld als je nooit eens op een gelijkwaardige manier in gesprek komt?

Juist nu is het zaak dat wetenschappers zich laten zien, van zich laten horen en bovenal: in gesprek gaan met de maatschappij. De wetenschap is een van de fundamenten onder onze democratische samenleving en burgers hebben het recht om mee te denken over de wetenschap. Onderzoek wordt er aantoonbaar zinniger en beter van. Dus wat valt er te verliezen? Doe de vlucht naar voren en betrek hen!

Sicco de Knecht is directeur van het Nationaal Expertisecentrum Wetenschap & Samenleving
Tekst: Sicco de Knecht
Beeld: Ward Mevis