Initiatieven omtrent slavernijverleden en kolonialisme

De rol van UU Geowetenschappen in de Nederlandse koloniale en postkoloniale orde

Het onderzoek beslaat grofweg de periode van 1879 tot ca. 1990, vanaf de eerste leerstoel in de geologie aan Universiteit Utrecht. De onderzoekers bestuderen de rol en verstrengeling van de faculteit Geowetenschappen met de (Nederlandse) koloniale orde en hoe deze vervlechting het onderzoek en onderwijs bepaalde of beïnvloedde. Daarnaast ligt de focus nadrukkelijk op de geschiedenis na 1945 en de processen van ‘dekolonisatie’ en het ‘postkoloniale’ tijdperk, waarbij gekeken wordt naar de doorwerkingen, discontinuïteiten en veranderingen van koloniale banden binnen en buiten de faculteit, disciplines en carrières van Utrechtse geowetenschappers.

In februari 2023 is het onderzoek van start gegaan, waarbij de onderzoekers begonnen zijn met het bezoeken en inventariseren van bruikbare archiefcollecties in Nederland. Daarnaast worden op dit moment de voorbereidingen getroffen voor het afnemen van interviews. Binnenkort zullen de onderzoekers contact opnemen met betrokkenen, te beginnen in Nederland. In een latere fase van het onderzoeksproject zullen ze ook interviews afnemen met betrokkenen uit de Caribische landen, Indonesië en Suriname.

Teamsamenstelling

• Promovendus Sophie Bijleveld
• Prof. dr. Tine Beneker (promotor)
• Dr. Michiel van Meeteren (co-promotor)
• Emeritus prof. dr. Leen Dorsman, vervult een adviserende rol

Het slavernijverleden is een belangrijk onderwerp binnen de faculteit Geesteswetenschappen. Er zijn diverse projecten binnen de departementen Geschiedenis en Kunstgeschiedenis, Talen, Literatuur & Communicatie, Media- en Cultuurwetenschappen, Filosofie & Religiewetenschap. Een greep daaruit:

• Indian and Japanese cotton manufacturing; inequality and the great divergence
• Cultural memory and legacies of empire; postcolonial Germany; the colonial home in Africa; Decolonization and 'development'
• Global cotton manufacturing; inequality
• Geschiedenis van de gekleurde elite van koloniaal Suriname
• Colonialism and missionary activity in Central-Africa
• The impact of international trade on development in Africa
• Environmental history of Central Asia; post-soviet history
• Diplomatic history of the postcolonial world; african national history, NGOs and European and Belgium diplomacy in a postcolonial context
• Conflict, violence and trauma; politics of trauma in the South African Truth and Reconciliation Commission
• Geschiedenis familie Kessler (betrokken bij oprichting Shell), focus op impact koloniale wereld
• Industrial development in sub-Saharan Africa from the late pre-colonial to the early post-colonial era
• Soldiering and militaries, anti-colonial struggles and their legacies, and the connections between gender and militarism
• Historical interactions between climate, law and economic development; credit markets and development in twentieth century India; expansion of cooperatives and its impact on development outcomes across colonial India
• Slave autobiographies; public history and the education of history, heritage, and citizenship
• Entangled histories of Europe, the Middle East and North Africa from the late eighteenth century until the 1950s; the genealogy of western armed interventionism in the Ottoman Levant in the long nineteenth century
• The history of human rights in Dutch foreign policy from a historical and comparative perspective; national and international political factors influencing humanitarian peace operations; historical injustices  (reparations, tribunals etc.)
• World War I and anticolonial activism; history of racialisation and belonging in Europe; global perceptions of France as a land of liberty
• De 'lange dekolonisatie' van Indonesië tussen de jaren '20 en '60 van de twintigste eeuw; Postkoloniaal Nederland; vroegmoderne geschiedenis van Zuidoost- en Zuid-Azië, in het bijzonder van steden, etnische identiteiten en slavernij; Visuele cultuur in niet-westerse geschiedenis
• Geschiedenis van burgerschap, soevereiniteit, slavernij, koloniale imperia en historisch rechtsherstel
• Liederen en geluid als instrumenten van zowel overheersing (het onderdrukken van ongewenste stemmen) als verzet (stemmen van protest) tijdens Nederlandse koloniale regimes
• Decolonization wars; Alliance-formation and the Colonial defence of Indonesia and Malaysia, 1945-1957
• Study cultural encounters (particularly in the Americas); spatial thinking (descriptive cartography and geography); categories of beings & things (in, e.g., cabinets of curiosities); environmental thought; and what the category of ‘monster’ and practices of monster-making can tell us about humanity
• Global history of the Dutch seventeenth century and the global connections that shaped it
• Hoe slavernij voorkomt als realiteit en vooral als metafoor in Nederlandse en Vlaamse literatuur van de late 18de tot de vroege 20ste eeuw.
• Binnen VICI project over burgerschap discourse in de vroege middeleeuwen is er aandacht voor burgerschap versus slavernij. Daarbij is er aandacht voor houding t.o.v. slavernij in het (vroege) Christendom
• Belle van Zuylen en hoe het deels door slavernij verkregen familiefortuin haar schrijversbestaan mogelijk maakte. 
• Toe-eigening antislavernijretoriek door vrouwenbewegingen in West-Europa. Samenwerking met Atria-instituut Amsterdam
• Onderzoek naar representatie van slavernij in onderwijskundige bordspellen
• Nakomelingen van contractarbeiders (na afschaffing slavernij) en hun cultuur
• Curatie van twee tentoonstellingen (Museum of Equality and Difference) Centraal Museum Utrecht en Amsterdam Museum waarin o.a. aandacht is voor Nicolaas Beets en rol zwarte vrouwen in afschaffing slavernij; de panelen van de Gouden Koets
• Parallellen interneringen tot slaaf gemaakten in koloniën, Joodse mensen en minderheden gedurende WOII en post-1945 interneringen van vluchtelingen. Nadruk op media technologie. Samenwerking met LSE. Daarnaast: onderzoek naar slavenregisters als vorm van pre-moderne dataficatie en automatisering
• Afrikaanse intellectuelen en houding t.o.v. het Christendom; zijdelings raakt dit aan slavernij(verleden)
• Kolonialisme en zendelingen: raakt aan omgang van zendelingen met slavernij
• Aandacht voor koloniale verleden van Janskerkhof 13
• PhD-project van Sherene Farag over discoursen over Dutchness (wie wordt als 'Nederlands' beschouwd of niet) en in het bijzonder de manieren waarop sociale bewegingen zoals Black Lives Matter zich met die vraag bezighouden (en ze uitdagen). Promotoren: Maria de Haan en Pomme van de Weerd
• Postkolonialisme is onderdeel van de literatuur in de Master Youth, Education and Society (met name in de seminars van de Pedagogy and International Development track).

Een werkgroep van staf en studenten van History and Philosophy of Science (Freudenthal Instituut) onder leiding van Robert-Jan Wille heeft een eerste inventarisatie gemaakt van het koloniale verleden van de Bètafaculteit sinds 1815, inclusief de Botanische Tuinen. Dat gaat zowel om onderzoek als onderwijs. De werkgroep heeft zich gericht op alle koloniale connecties, niet alleen slavernij. De inventarisatie is door de werkgroep besproken met het faculteitsbestuur. Op basis van de inventarisatie en de publicatie van Henk van Rinsum over de ‘koloniale geschiedenis van de UU’ die verwacht wordt, zal het faculteitsbestuur besluiten over het vervolg.

• Het rapport is besproken in de faculteitsraad (FR).
• Het DGK-bestuur heeft het Veterinair Historisch Genootschap (onder leiding van emeritus hoogleraar Peter Koolmees) gevraagd een verkenning uit te voeren naar personen, locaties en expedities van de faculteit zodat ze in kaart kunnen brengen waar ze het bij DGK over hebben. Het Genootschap beschikt namelijk over een goed archief dat zij hiervoor kunnen gebruiken. De resultaten van deze verkenning zijn inmiddels aangeleverd bij het UU-bestuur, waar ook de informatie vanuit andere faculteiten samenkomt. Op basis van vervolggesprekken bepalen we als faculteit Diergeneeskunde onze volgende stappen rond de aanpak van het onderzoek.

Interdisciplinary Social Sciences (ISW)

• Horizon project “CONCILIARE” (CONfidently ChangIng coLonIAl heRritagE) by Anouk Smeekes and Borja Martinovic;
• Initiatives to decolonize the curriculum
• A student has recently finished her internship at the provincie Zuid Holland on decolonization

Pedagogische Wetenschappen/Pedagogical Sciences

• Bachelor Pedagogical Sciences & pre-master students of the Master in Youth, Education and Socialization: mandatory course “Cultural Diversity” focuses on how social inequalities have an impact on child development, including:
  • (institutional) racism in society and specifical in the youth care system
  • Black lives matter debate and research that shows at an early age (as young as kindergartners) children are conditioned to view black people as second class citizens
  • Color-blindness and biases of youth care professionals and teachers
  • Harmful stereotypes about children and their families
  • Unequal opportunities and social exclusion related to children cultural background
• Post-colonialism is part of the literature in the Master Youth, Education and Society (particularly in the seminars of the Pedagogy and International Development track)
• Clinical Child and Family Studies: FSO project on diversity and inclusion in the Bachelor programme
• PhD project by Sherene Farag about discourses on Dutchness (who is considered ‘Dutch’ or not) and in particular the ways in which social movements such as Black Lives Matter engage with (and challenge) that question. Promotors: Maria de Haan en Pomme van de Weerd

Cultural Anthropology

• Questions about the legacy of colonlialism and slavery are central to many courses taught in our bachelor and master’s programmes. Focus lies on the entanglement of the history of anthropology with colonialism, the role of Dutch anthropologists in colonial endeavours, legacies of slavery and colonialism in fields as diverse as gender, religion, ecology, economy, epistemology.
• Traces of Slavery walking tour through Utrecht offered every year for masters students and staff
• These questions also inform most research at the department, which has a strong focus on political anthropology and naturally engages with the legacies of colonialism and slavery in manifold ways, across fieldsites as diverse as Brazil, Indonesia, Kenya, South Africa, Mozambique, Turkey, India, Guatemala, Mexico, and the Netherlands.
• PhD project by Niek van de Pas about the meaning of Dutchness, supervised by Dr Willy Sier, with a focus on how Dutch identity is formed amongst Rotterdammers with migration background. You can find more information here. 
• Recent publication on the Dutch Carribean by head of department Yvon van der Pijl and Francio Guadeloupe.
• PhD project by Noor Blaas about institutional violence, colonial anxieties, and intersectional struggles for justice and liberation at the university, supervised by Yvon van der Pijl and Hayal Akarsu.

• Op uitnodiging van de Raad van Bestuur van het UMC Utrecht heeft Frank Huisman, hoogleraar Medische geschiedenis UMCU, in juli 2023 een rapport geschreven over de faculteit Geneeskunde en het (post)koloniale verleden: zie PDF.
• In het najaar van 2024 wordt een postdoc aangesteld die onderzoek zal gaan doen naar de rol die de Medische Faculteit van de Universiteit Utrecht heeft gespeeld in het Nederlandse koloniale verleden, met een focus op de periode 1815-heden.