Wilhelm Conrad Röntgen

Eerste Nobelprijs voor Natuurkunde (1901)

Ontdekker van de röntgenstraling

Röntgen bezocht de Technische School in Utrecht maar zakte voor het eindexamen. Volgens verhalen omdat een leraar een hekel aan hem had.

Vertrek naar Zürich

Wat de reden ook was, hij mocht zich zonder diploma niet inschrijven als student aan de Universiteit Utrecht, alleen als toehoorder. Als student hoorde Röntgen dat je op de Polytechnische School te Zürich wel zonder gymnasiumdiploma examens kon doen. Zijn besluit was snel genomen en hij vertrok naar Zürich.

Carrière in Duitsland

In 1869 promoveerde hij en in 1888 vroeg de Universiteit Utrecht hem terug te komen om Buys Ballot op te volgen. Röntgen weigerde en bleef in Duitsland waar hij leerstoelen bekleedde in Straatsburg, Giessen, Würzburg en München.

Van kathodestralen naar X-stralen

Röntgens wetenschappelijk werk richtte zich aanvankelijk op gassen en vloeistoffen (warmte en druk) maar hij onderzocht ook de elektrische eigenschappen van kristallen. In 1895 verdiepte hij zich, net als veel van zijn collega's in kathodestralen en ontdekte zijn X-Rays - die veel sterker zijn dan kathodestralen - door het oplichten van kristallen van bariumplatinacyanide. Deze straling werd naar hem vernoemd: de röntgenstraling. Hij kreeg er de Nobelprijs voor Natuurkunde voor.

Geen patentaanvraag uit principe

Hij publiceerde zijn bevindingen in 1895 in een korte publicatie 'Über eine neue Art von Strahlen'. Men dacht eerst dat de resultaten van zijn systematisch onderzoek sprookjes waren. De publicatie van de eerste röntgenfoto's trok iedereen over de streep. De foto's werden al snel gebruikt, ook als kermisvermaak en warenhuisattractie.

Röntgen verdiende er geen cent aan. 'Ik ben van mening dat - een goede traditie van de wetenschap getrouw - uitvindingen en ontdekkingen de gehele gemeenschap ten goede dienen te komen en dat zij niet door patenten, licenties en dergelijke aan een enkeling mogen worden voorbehouden'.