Bezuinigingen

Vanaf 2025 bezuinigt het kabinet één miljard euro op hoger onderwijs en onderzoek. Dit gebeurt onder meer door het schrappen van starters- en stimuleringsbeurzen voor onderzoekers en docenten, het beperken van internationalisering en het invoeren van de langstudeerboete. Daarnaast leidt de jaarlijkse 'referentieraming', met een schatting van het aantal studenten, tot een kleinere bijdrage vanuit Den Haag. Minder studenten betekent minder geld. De UU moet hierdoor ingrijpende maatregelen nemen.

Vanaf 2026 zijn nog extra bezuinigingen te verwachten.

Het kabinet bezuinigt één miljard op hoger onderwijs. Starters- en stimuleringsbeurzen voor onderzoekers en docenten worden stopgezet per 2025. De langstudeerboete voor studenten wordt ingevoerd; de komende tijd wordt duidelijk wanneer en hoe dit precies vorm krijgt. Internationale studentenstromen worden ingeperkt en de voertaal van opleidingen moet vaker Nederlands zijn. Deze maatregelen zorgen voor extra druk op studenten en mogelijk een minder divers samengestelde classroom.

Voor de UU betekent dit voor het jaar 2025 een bezuiniging van 35 miljoen. Hierin zit de teruglopende overheidsbijdrage als gevolg van het krimpend aantal studenten, de geschrapte stimuleringsbeurzen en de geschrapte startersbeurzen Een eventuele bijdrage voor de universiteit om de werkdruk te verminderen is verrekend in dit bedrag. Vanaf 2026 zijn nog extra bezuinigingen te verwachten. Door regeringsmaatregelen die nog komen, kan dit verder oplopen tot 70-80 miljoen in 2029. Het is op dit moment onduidelijk hoe groot de verdere bezuinigingsopgave zal zijn en wat dit betekent voor de UU.

Voor iedereen zal duidelijk worden dat we de dienstverlening moeten versoberen. Als medewerker kun je onder meer te maken krijgen met het wegvallen van starters- en stimuleringsbeurzen per 2025, het niet invullen van vacatures en daardoor wellicht meer werkdruk, en minder investeringen in faciliteiten. Als student krijg je mogelijk op termijn te maken met de langstudeerboete (al wordt nagedacht over alternatieven). Dit betekent dat studenten die langer dan één jaar uitlopen met hun studie 3.000 euro extra collegegeld gaan betalen. Deze en andere maatregelen worden de komende tijd verder uitgewerkt door OCW.

Om de kwaliteit van onderwijs en onderzoek te waarborgen, stellen we prioriteiten. De verschillende onderdelen van de UU, zoals de faculteiten, het University College Utrecht, de bibliotheek en de Universitaire Bestuursdienst hebben besparingsplannen gemaakt die al zijn verwerkt in de (facultaire) begrotingen. Maatregelen, zoals een selectieve vacaturestop, zijn deels al in uitvoering. Voorgenomen plannen worden nu verder in werking gezet en waar nodig uitgebreid en bijgestuurd. De universiteitsraad, faculteitsraden en dienstraden spelen een belangrijke rol bij het komen tot passende maatregelen.

Universiteiten, ook de UU, blijven in gesprek met Den Haag, want deze bezuinigingen bedreigen de toekomst van wetenschappelijk onderwijs en onderzoek.

Bekijk de Miljoenennota (pdf) en de OCW-begroting (pdf) op de website van de Rijksoverheid.

Er kunnen nog aanpassingen komen vanuit OCW. Ook is het mogelijk dat de Tweede Kamer wijzigingen afdwingt bij de begrotingsbehandeling van OCW.

Als de Tweede en Eerste Kamer dit jaar nog instemmen met de OCW-begroting 2025 dan loopt die begroting door, ook als het kabinet valt. De mogelijkheid om de OCW-begroting aan te passen wordt mogelijk wel groter na een eventuele val van het kabinet.

De Universiteit Utrecht staat samen met alle andere universiteiten via UNL dagelijks in contact met het ministerie van OCW en politieke partijen in Tweede en Eerste Kamer. Permanent en consistent wordt uitgedragen en benadrukt wat bijvoorbeeld de maatschappelijke en economische meerwaarde is van onze sector voor Nederland.

Mocht het kabinet vallen, dan is de inzet om de geplande bezuinigingen voor 2025-2029 uit de Rijksbegroting te krijgen. Dat wil echter niet zeggen dat na een kabinetsval de geplande bezuinigingen ook daadwerkelijk (en zo ja, volledig) teruggedraaid worden.

De Universiteit Utrecht streeft gewoonlijk naar een nul begroting; dit is een begroting zonder verlies en zonder winst. Elk kwartaal bekijken we de financiële voortgang en maken we een inschatting van op welk eindresultaat we het lopende jaar gaan uitkomen. Op basis van de resultaten van het derde kwartaal van 2024 verwachten we dat we dit jaar in de plus afsluiten en uitkomen op een resultaat van +4 miljoen euro. Dit komt onder meer door het feit dat veel onderdelen al zijn begonnen met het nemen van maatregelen om de aanstaande bezuinigingen op te kunnen vangen. Ook hebben we, net zoals alle andere Nederlandse universiteiten, loon- en prijscompensatie van het Ministerie van OCW ontvangen. Omdat vorig jaar de cao-lonen fors gestegen zijn, is die compensatie dit jaar wat hoger dan gebruikelijk. Als we inderdaad geld overhouden aan het einde van dit boekjaar, dan zal dat geld in de reserves van de faculteiten en de UU als geheel terechtkomen. Daarmee zijn we iets beter bestand tegen de grote bezuinigingen die nog gaan komen. 

De financiële krapte bij GW speelt al vele jaren en kent meerdere oorzaken. De faculteit heeft veel opleidingen, waaronder een heel aantal kleine en er is sprake van versnippering en opeenstapeling van taken, vooral rond het onderwijs. Het is lastig om de onderzoeksfinanciering overeind te houden, en er is een toenemende vraag naar ondersteuning (research support, kennisveiligheid, kwaliteitszorg, infrastructuur). Daar hebben we niet allemaal zelf invloed op.

Aan de andere kant zijn er te weinig keuzes gemaakt: er komen steeds dingen bij, maar er gaat eigenlijk nooit iets vanaf. Mede daardoor zijn de kosten (van personeel) en de baten (uit onderwijs en onderzoek) niet meer met elkaar in balans en werd het steeds moeilijker om financiële tegenvallers op te vangen. De overheidsbezuinigingen komen daar nu bovenop, maar zijn niet de enige oorzaak.

Faculteiten zijn verantwoordelijk voor de begroting van hun eigen organisatieonderdeel, waarbij de faculteitsraad instemmingsrecht heeft op de hoofdlijnen van de begroting. De decaan is eindverantwoordelijk, binnen de kaders die het College van Bestuur (CvB) heeft gesteld in de kadernota en de kaders van het reservebeleid.

De begrotingen van de faculteiten en diensten vormen samen de kern van de universitaire begroting. Daarop heeft de universiteitsraad instemmingsrecht, op de hoofdlijnen. Het CvB stelt de universitaire begroting vast en de raad van toezicht keurt de begroting uiteindelijk goed.

Naast de organisatie-brede maatregelen, nemen faculteiten dus waar nodig extra maatregelen en zorgen ze voor voldoende reserves om financieel stabiel te blijven.

De universiteitsraad (U-raad) levert als vaste gesprekspartner van het bestuur een belangrijke bijdrage aan de koers van de universiteit en de gang van zaken binnen de universiteit, vanuit het perspectief van studenten en medewerkers. De U-raad volgt het CvB kritisch, voorziet het (on)gevraagd van advies en beslist mee over belangrijke onderwerpen. De U-raad heeft instemmingsrecht op (onder meer) de hoofdlijnen van de begroting.

Naast de U-raad heeft elke faculteit en dienst ook zijn eigen medezeggenschapsraad die op hoofdlijnen een vergelijkbare nut en werking heeft als de U-raad. Iedere faculteit heeft een eigen faculteitsraad: het medezeggenschapsorgaan voor personeel en studenten van de faculteiten. De raad is de gesprekspartner van het faculteitsbestuur als het gaat om maatregelen van het bestuur en de inrichting van de faculteit. De faculteitsraad heeft (onder meer) instemmingsrecht op de facultaire (meerjaren)begroting op hoofdlijnen.

Daarnaast hebben ook University College Utrecht (UCU), de Universiteitsbibliotheek (UB) en de Universitaire Bestuursdienst (UBD) hun eigen (dienst)raad. Op intranet (login vereist) vind je hier meer informatie over (Solis-ID nodig).

Openbare vergaderingen

Veel medezeggenschapsvergaderingen zijn openbaar. De universiteitsraad vergadert in principe zeven keer per jaar plenair met het College van Bestuur. In de weken daaraan voorafgaand vinden beeld- en oordeelvormende overleggen plaats. Wil je een vergadering online volgen? Bekijk de planning (login vereist) of neem contact op met de griffie (a.m.partridge@uu.nl of s.u.bosveld@uu.nl).

Heb je ideeën over besparingen? Bespreek dit met je leidinggevende of neem contact op met de universiteitsraad, faculteitsraad of dienstraad.

Door onder meer AOB, WOinActie, LSVb en UNL worden acties georganiseerd. Bijvoorbeeld op 18 oktober jongstleden (LSVB/'De groeten met je boete') en 25 november op het Malieveld in Den Haag. Wil je deelnemen aan een actie? Dit zijn de afspraken die de gezamenlijke universiteiten (UNL) maakten.

Als medewerker ontvang je algemene informatie via de pagina Bezuiningen. Informatie over de bezuinigingen binnen je eigen faculteit/dienst ontvang je via jouw faculteit/dienst. Als student houd je de pagina Bezuiningen in de gaten.