Whose Ocean?

Deze planeet wordt voor 71% bedekt door zeeën en oceanen. Al die oceanen zijn met elkaar verbonden, je kunt de wereld rond zonder ooit aan land te hoeven gaan. Vanuit het perspectief van een vis is er één grote oceaan. Een gezonde planeet betekent dan ook een gezonde oceaan. De VN spreekt over ‘Onze oceaan, onze toekomst, onze verantwoordelijkheid’. Maar is de oceaan wel van ‘ons’? Of is ze van haar niet-menselijke bewoners, van zichzelf?

Nou, broeden is een probleem. De randen van de zee zijn overal veel te druk

Hoe klinkt de stem van de oceaan?

In de Verklaring van de VN-Oceaanconferentie van 2022 wordt de omgang met de oceaan bekeken vanuit alle belanghebbenden, de deelnemende landen en betrokken organisaties. Het belang van de oceaan zelf, of van haar niet-menselijke bewoners, krijgt geen stem. Het project Whose Ocean? onderzoekt hoe oceaanbeleid dat voorbij het menselijke perspectief kijkt, eruit zou kunnen zien. Hoe klinkt de stem van de oceaan? Meer dan honderd onderzoekers, beleidsmakers en kunstenaars kwamen afgelopen februari bijeen om de VN Verklaring van drie jaar daarvoor te herschrijven vanuit het gezichtspunt van drie zee-entiteiten, die elk een andere relatie hebben met de oceaan. Illuster sprak hen alle drie.

Mangaanknol, jij bestaat uit een mengsel van ijzer- en manga anoxide en ligt 4 kilometer diep op de oceaanbodem, een plek die wij mensen nauwelijks kennen. Kun je iets vertellen over jouw bestaan?

Mangaanknol: (miljoenen jaren) Wij zijn oeroud. Wij waren altijd hier, diep in de oceaan. Wij geven leven. Er is leven om, in en op ons. Nog vóór de planten, nog vóór de algen waren wij er. Er kwam zuurstof rondom ons. Wij zagen het leven zichzelf uitvinden. Wij blijven. Wij gaan nergens heen.

Zeemeeuw, jij leeft op een heel andere manier met de oceaan. Hoe ziet jouw wereld eruit?

Zeemeeuw: (+/- 67 miljoen jaar) Tjáááá wat zal ik zeggen… Een scharrelaar ben ik, aaseter, viseter vleeseter. Wat me maar voor de bek komt, niet te kieskeurig. Ik schooi, ik jat. Pakken wat je pakken kan. M’n maten en ik vliegen ‘n end hoor, elke dag. Boven zee, boven land, net waar er wat te snaaien valt. Vrij zijn we, we laten ons niets vertellen. Je hebt echt een tóp uitzicht daarboven. Je kan alles mooi in de smiezen houden.

En hoe ziet jouw leven eruit, kwal?

Kwal: (600 miljoen jaar) Waar oceaan is zweven, drijven. Mee met de stroming. Dwalend, wordt gezegd. Willoos, misschien. Overal, dat is helder. Diep en oppervlakkig, klein en groot, koud of warm, licht of donker. Dansend door en met alles. Prooi, soms, voor grote vissen en schildpadden. Rover ook, van plankton en viseieren. Schitterend in eigen element. Dromend in water, van water, als water.

Wat betekent oceaan voor jou en ‘van wie’ is zij?

Kwal: Alles is oceaan, oceaan is één, ruimte, leven. Zij is zichzelf en van zichzelf. Zij is er voor allen.

Mangaanknol: Zij was er en toen wij. De oceaan is het begin en de toekomst. Zij was al en zal voortduren. Wij begrijpen niet van wie zoiets kan zijn.

Zeemeeuw: Zo gek, vind ik dan, dat de planeet Aarde wordt genoemd. Vanuit de lucht zie je het meteen: het is overduidelijk Oceaan. Het land, dat zijn de randjes. Daar broeden we, daar zitten de mensen. Het land is de rand van de oceaan en de oceaan is van iedereen

Wat is de invloed van de mens op je bestaan?

Mangaanknol: Mensen zijn er nog maar net. Hun tijd is kort. Kunnen we het hen kwalijk nemen dat ze niet voorbij die ene seconde van licht, van leven, kunnen zien? Dat begrip van de oneindige complexiteit van alles dat is hen ontglipt? Nee. Die seconde is wat ze kennen. Het is het bestaan voor hen, meer zien ze niet. Ze willen oogsten, benutten. Ook ons. Het is hier te diep voor hen. Ze weten niet wat ze doen. Kunnen we hopen dat ze zich bewust worden van de beperkingen in hun zicht? Misschien. Wij hebben geduld.

Kwal: Warmte, warmer water bijna overal. Perfect voor voortplanting, een ideale broedstoof. Minder vijanden ook en nauwelijks nog concurrentie voor voedsel. Veel meer plankton juist, door mestvervuiling. Er is eten in overvloed. Een paradijs, zou je zeggen, groei is goed. Voor nu is het mooi. Maar waar gaat het heen? Zonder vijanden, zonder rem, is er geen evenwicht. Te veel is te veel en laat te weinig over aan de andere kant. Waar valt nog te zwemmen als alles kwal is?

Zeemeeuw: Nou, broeden is een probleem. De randen van de zee zijn overal veel te druk. We maken nesten op de grond, lekker makkelijk. Maar nu we zitten ook op daken, voor de veiligheid. Komen we nog eens in de stad. Best gezellig hoor, en genoeg te klauwen. Die mensen verzamelen veel eten om zich heen, niet te geloven. Komt goed uit, want er zit meer zooi in de zee dan vis. Dat is wel rottig. Er zou genoeg moeten zijn voor iedereen, lijkt me. Vis voor allen en allen voor vis!

Wat zou je de deelnemers aan de VN Oceaanconferentie in juni willen meegeven?

Mangaanknol: Wij verwerpen het idee dat de oceaan bestaat om benut te worden door mensen. Wij zien ver voorbij hun bestaan. Wees wijs, mens, wees eerlijk. Je hebt de oceaan nodig. Ze geeft je lucht, leven. Als je niet weet wat je doet, laat het dan. Doe het niet.

Zeemeeuw: Zorg voor een gezonde oceaan, vol vis. Vóél je liefde voor de planeet, onze verbondenheid. We blijven toch familie. Alleen kom je nergens, we moeten het samen doen. Echt, het ecosysteem moet centraal staan. Bekijk het eens van bovenaf en je kan er niet omheen, hoe alles samenhangt.

Kwal: De oceaan mag niet nog warmer worden. Opwarming verstoort het evenwicht, voor sommige soorten wordt het al onleefbaar. Het gaat snel nu en het effect is overal te voelen. Het zal zichzelf niet oplossen. De herschreven teksten uit het oceaanverdrag worden in juni 2025 aangeboden aan de deelnemers van de VN Oceaanconferentie in Nice, die zich richt op duurzame ontwikkeling en bescherming van de oceaan.

De herschreven delen van de Oceaanverklaring zullen worden gepresenteerd aan de deelnemers van de VN-Oceaanconferentie in Nice, juni 2025.

← Vorige artikel | Inhoudsopgave | Volgende artikel →