
Wat is bioprinten/biofabricatie?
Waarschijnlijk heb je het woord biofabricatie al eens voorbij zien komen in het nieuws, op het internet, of zelfs in de tv-serie Grey’s Anatomy. Misschien heb je wel gezien dat een patiënt in het UMC Utrecht is geholpen met een op maat geprinte schedel. Of dat bedrijven bezig zijn met het bioprinten van gekweekt vlees. Maar wat is nu eigenlijk biofabricatie en wat is de link met regeneratieve geneeskunde?
Biofabricatie of bioprinten?
Bioprinten is onderdeel van een vakgebied dat biofabricatie heet. Biofabricatie houdt zich bezig met het (na)maken van biologische weefsels die kunnen functioneren in het menselijk lichaam. Biofabricatie is dus eigenlijk een groter veld en kent veel toepassingen, ook in de regeneratieve geneeskunde.
Met biofabricatie ziek weefsel vervangen
Met biofabricatie kun je dus nieuw weefsel, zoals organen, botten en spieren maken. Een van de manieren waarop deze weefsels gemaakt worden is 3D-bioprinten. Het materiaal dat gebruikt wordt met 3D-bioprinten bevat levende of bioactieve onderdelen. Bioactief betekent dat een onderdeel of materiaal samenwerkt met het lichaam om een ziek weefsel te vervangen, herstellen, of sneller beter te maken. Een van de manieren waarop deze weefsels gemaakt worden is 3D-printen.
Met biofabricatie kunnen we niet alleen mensen helpen, maar het is ook erg waardevol voor onderzoek.
Biofabricatie en geneeskunde
Op dit moment is biofabricatie nog niet beschikbaar als behandeloptie in het ziekenhuis. De potentie van de techniek is er zeker wel, en daarom wordt er momenteel veel onderzoek omtrent biofabricatie gedaan. De potentie van de techniek ligt naast het vervangen of herstellen van kapotte weefsels ook bij het maken van (patiënt specifieke) testmodellen.

3D-printen is geen biofabricatie
Hoe zit het dan met de patiënt die een gepersonaliseerd 3D-geprint schedel kreeg? Of de patiënten die een gepersonaliseerd wervel-implantaat kregen? Dit zijn voorbeelden van 3D-printen in het ziekenhuis, maar let op: 3D-printen is niet hetzelfde als biofabricatie. 3D-printen gebruikt namelijk materialen die niet levend of bioactief zijn. 3D-printen valt daarmee dus niet onder biofabricatie, maar kan zeker nuttig zijn voor de patiënt.
Patiënt-specifieke therapieën in de onderzoeksfase:
Binnen de geneeskunde is er steeds meer vraag naar patiënt-specifieke oplossingen zodat er een efficiëntere/betere uitkomst van behandeling is, met zo weinig mogelijk bijwerkingen. Biofabricatie kan hier aan bijdragen door patiënt-specifieke weefsels na te bootsen die vervolgens gebruikt kunnen worden om te testen welke behandeling het best aansluit bij deze patiënt. Momenteel bevindt dit zich nog in de onderzoeksfase.
De officiële definitie van biofabricatie
Voor wie het echt wil weten, hieronder de officiële definitie van biofabricatie:
“Biofabricatie is de geautomatiseerde generatie van biologisch functionele producten met een structurele organisatie van levende cellen, bioactieve moleculen, biomaterialen, cel aggragaten zoals micro-weefsels, of hybride celmateriaal constructen, door middel van bioprinten en/of bioassemblage, vervolgd door een weefsel maturatie proces”.
Deze definitie komt van het bestuur van de International Society of Biofabrication (ISBF).
Meer over Wat is Regeneratieve Geneeskunde:
- Wat zijn geïnduceerde pluripotente stamcellen (iPSC)? Onderzoekers hebben een manier gevonden om van volwassen menselijke cellen uit de huid stamcellen te maken: geïnduceerde pluripotente stamcellen (iPSC).
- Wat is gentherapie? Sommige ziekten worden veroorzaakt door een foutje in iemands genen. Gentherapie kan zo'n fout in het DNA aanpassen. Maar wat is gentherapie en hoe werkt het?
- Wat zijn Organen-op-Chips en wat kun je ermee? Wetenschappers bouwen voortvarend aan Organen-op-Chips (Organ-on-Chip modellen, afgekort OoC), maar wat zijn het eigenlijk en waar worden ze voor gebruikt?
- Hoe werkt regeneratieve geneeskunde? Bij regeneratieve geneeskunde gebruiken we natuurlijke processen om het lichaam te helpen herstellen na schade.
- Waarom is regeneratieve geneeskunde belangrijk? Regeneratieve geneeskunde is belangrijk omdat het kan helpen met het herstellen van ons lichaam na schade door ziekte of letsel.
- Wat is bioprinten/biofabricatie? Biofabricatie houdt zich bezig met het (na)maken van biologische weefsels die zouden kunnen functioneren in het menselijk lichaam.
- Wat is het verschil tussen regeneratieve en 'gewone' geneeskunde? Regeneratieve geneeskunde helpt om het lichaam te herstellen en daarmee dus ook het onderliggende probleem op te lossen.
- Wat kun je met regeneratieve geneeskunde? Regeneratieve geneeskunde onderzoekt en gebruikt het zelf herstellend vermogen van het lichaam voor nieuwe therapieën.
- Wat zijn organoïden? Een organoïde is een soort mini-orgaan. Ze lijken (deels) op het orgaan waar ze uit gemaakt zijn. Dit biedt veel mogelijkheden voor onderzoek en behandeling.
- Wat zijn stamcellen? Stamcellen zijn speciale cellen die erg belangrijk zijn voor regeneratieve geneeskunde. Ze zijn belangrijk voor herstel omdat stamcellen nieuwe cellen kunnen maken.
- Wat zijn slimme biomaterialen (en wat kun je ermee)? Slimme biomaterialen worden waarschijnlijk steeds belangrijker bij de ontwikkeling van nieuwe medische behandelingen en technologieën. Maar wat kun je ermee?
Bronnen
- Website van de International Society of Biofabrication (in het Engels)
- Wetenschappelijk artikel van J. Groll et al. (2016) over de definitie van biofabricatie (in het Engels)