Welke regeneratieve behandelingen zijn er beschikbaar voor knieartrose? Artrose in de knie is een groeiend probleem in onze samenleving dat in sommige gevallen kan worden behandeld met een regeneratieve behandeling met stamcellen.
Navelstrengbloed bewaren, doen of niet?
Misschien heb je er wel eens van gehoord, of heb je informatie gekregen van de verloskundige: het navelstrengbloed van je baby bewaren. Als je dat wil, moet je dat al voor de geboorte beslissen. Wat kun je eraan hebben, en moet je het dus wel doen?
Het korte advies van de experts: Het doneren van stamcellen is zinvol, maar bewaren voor eigen gebruik wordt afgeraden.
Wat is de waarde van bloedstamcellen uit navelstrengbloed?
Ja, waarom zou je dat navelstrengbloed moeten bewaren? In navelstrengbloed zitten stamcellen die bloedcellen kunnen maken. Deze bloedvormende stamcellen kun je bewaren en later gebruiken voor de behandeling van verschillende bloedziekten, zoals leukemie, lymfeklierkanker en ernstig bloedtekort.
Hoe wordt navelstrengbloed bewaard?
Navelstrengbloed kan op twee manieren worden opgeslagen:
- Doneren aan een publieke bloedbank
- Opslaan bij een commercieel bedrijf voor eigen gebruik
Waarom bewaren voor eigen gebruik toch wordt afgeraden
Hoewel de stamcellen dus nuttig kunnen zijn, toont onderzoek aan dat het zeer onwaarschijnlijk is dat het bewaarde navelstrengbloed ooit voor je eigen kind gebruikt zal worden. De schattingen van de kans dat de opgeslagen stamcellen daadwerkelijk voor het kind gebruikt worden variëren van 1 op 1400 tot 1 op 20.000.
Ook is het in veel gevallen de vraag of lichaamseigen stamcellen uit het navelstrengbloed een toegevoegde waarde hebben ten opzichte van stamcellen van een donor. Bij een erfelijke ziekte bijvoorbeeld, dragen de lichaamseigen stamcellen de te behandelen ziekte tenslotte ook bij zich. En die donoren zijn er; stamcellen kunnen komen van een familielid, of van een passende donor die stamcellen heeft gedoneerd aan een publieke bloedbank. De kans op een passende match bij een publieke bloedbank is wel een stuk kleiner.
Bovendien bevat een navelstreng niet heel veel stamcellen, waardoor de kans groot is dat er te weinig zijn voor een goede behandeling. En, ook niet onbelangrijk: het opslaan van stamcellen voor eigen gebruik is alleen mogelijk bij commerciële bedrijven, en dat kost dus geld. Daarbij is er op dit moment geen enkel bedrijf dat voldoet aan de eisen voor certificering in Nederland (zie uitleg onderaan).
Kortom: er zijn zeker kosten verbonden aan het opslaan van stamcellen voor eigen gebruik, maar de meerwaarde is onzeker.
Stamcellen uit navelstrengbloed kunnen nuttig zijn, maar er zijn veel goede alternatieven.
Wat kan je doen als je navelstrengbloed wilt doneren
Ben je zwanger en denk je erover om navelstrengbloed van jouw kindje te doneren? Dit is mogelijk in een ziekenhuis of geboortecentrum dat met Sanquin samenwerkt. Je moet dit wel vooraf melden bij het ziekenhuis of geboortecentrum.
Meer informatie: Navelstrengbloed doneren? De bloedbank helpt | Sanquin
Waar moet je op letten als je besluit om te doneren of te bewaren voor eigen gebruik?
Als je besluit om navelstrengbloed te doneren of bewaren voor eigen gebruik zijn er een aantal belangrijke punten waar je op moet letten.
- Voorafgaand aan dit proces is het van belang dat je een informed consent (een geschreven toestemmingsformulier) ondertekent waarin duidelijke en complete informatie staat over hoe het navelstrengbloed wordt opgeslagen en voor welke doeleinden het gebruikt kan worden. Het kan zijn dat bij publieke bloedbanken het navelstrengbloed ook voor andere doeleinden gebruikt wordt, zoals onderzoek. Dit formulier moet ruim voor de bevalling worden verstrekt, zodat je genoeg tijd hebt om een weloverwogen keuze te maken. Het tekenen van dit document is altijd een vrijwillige keuze.
- In dit proces moet de relatie tussen de arts en de publieke of commerciële bloedbank worden vermeld. Artsen mogen geen financiële of andere beloningen ontvangen voor het verstrekken van monsters aan navelstrengbloedbanken.
- Als er abnormaliteiten worden gevonden tijdens het testen van het navelstrengbloed, wat gebruikelijk is voordat het wordt opgeslagen, wordt dit teruggekoppeld. Dit betekent dat je gevraagd en ongevraagd meer te weten komt over eventuele genetische afwijkingen en ziekten van je kind.
Vergunning enige commerciële stamcelkliniek ingetrokken
Sinds november 2021 is de vergunning van de tot dan enige door VWS gecertificeerde stamcelbank in Nederland ingetrokken. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft onderzoek gedaan en ontdekte dat deze stamcelbank de zaken niet op orde heeft. Zo is niet uitgesloten dat materiaal tussen donoren verwisseld kan worden en ook is niet altijd duidelijk of met steriel materiaal is gewerkt. De inspectie adviseerde daarom de vergunning in te trekken. "De veiligheid en kwaliteit van de opgeslagen cellen en daarmee veilige toepassing op de mens, kan niet langer gegarandeerd worden", aldus het advies. Voor meer info, lees de brief aan de Tweede Kamer: 1848.nl - Intrekken erkenning Stamcelbank Nederland B.V.
Vorig jaar kwam een andere Nederlandse stamcelbank, Cryo-Save, ook al negatief in het nieuws. Daar waren bij een verhuizing duizenden buisjes met bevroren stamcelmateriaal verdwenen. Ouders hadden duizenden euro's betaald voor de opslag van het materiaal.
Lees het artikel over de verdwenen stamcellen van Cryo-Save in het AD: Ouders radeloos: stamcelmateriaal van kinderen zoek | Binnenland | AD.nl
Meer over toepassingen en behandelingen:
Kan regeneratieve geneeskunde echt genezen? Bij een regeneratieve behandeling wordt het lichaam aangezet om de ziekte zelf te herstellen.
Kun je met stamcellen hele organen vervangen als deze niet meer werken? Onderzoekers bestuderen hoe je van stamcellen hele organen kunt maken. Dan kun je in de toekomst zieke organen vervangen of orgaantransplantatie overbodig maken.
Wat is stamceltoerisme en wat zijn de risico’s? In het buitenland bieden klinieken (onbewezen) stamcelbehandelingen aan die niet vergoed worden. Wat is stamceltoerisme en wat zijn de risico’s?
Navelstrengbloed bewaren, doen of niet? Aanstaande ouders kunnen navelstrengbloed van hun kind opslaan in een bloedbank. Om te doneren is dat zinvol, terwijl opslaan voor eigen gebruik dat niet is.
Waar kan ik een regeneratieve behandeling krijgen? In Nederland zijn het vooral de academische ziekenhuizen. Neem contact op met je behandelend arts voor jouw specifieke situatie.
Is een regeneratieve behandeling veilig? Een behandeling wordt uitgebreid beoordeeld voordat het wordt goedgekeurd.
Kunnen stamcellen hersenschade herstellen? Baby’s met een herseninfarct kunnen veilig behandeld worden met stamcel-neusdruppels.
Welke regeneratieve behandelingen zijn beschikbaar? Een overzicht van de behandelingen die op januari 2022 zijn goedgekeurd in Europa en/of Nederland.
Kan RM leverschade behandelen of herstellen? Binnen de regeneratieve geneeskunde wordt onderzocht hoe stamcellen, gentherapie en bioprinten kunnen helpen wanneer de lever ernstig beschadigd is.
Kunnen stamcellen worden gebruikt bij de genezing van hiv? Een handjevol mensen is ooit genezen van hiv door een stamceltransplantatie. Maar hoe werkt zo’n behandeling en waarom wordt die nog niet bij iedereen toegepast?
Welke regeneratieve behandelingen zijn er beschikbaar voor diabetes? Diabetes is een van de meest voorkomende chronische ziekten. Met regeneratieve behandelingen wordt ernaar gestreefd dat de patiënt niet meer afhankelijk is van medicijnen.
Kan regeneratieve geneeskunde helpen bij verminderde nierfunctie? Onderzoekers werken hard aan technieken die dialyse effectiever, veiliger en minder ingrijpend kunnen maken.
Komen er regeneratieve behandelingen voor retina-/oogziekten? Regeneratieve geneeskunde voor de oogheelkunde ontwikkelt behandelingen voor verschillende oogaandoeningen, met het doel om het zicht te herstellen.
Kan regeneratieve geneeskunde erfelijke stofwisselingsziekten genezen? Stofwisselingsziekten (metabole ziekten) zijn ernstig en moeilijk te behandelen. Met gentherapie wordt geprobeerd betere behandelingen te ontwikkelen.
Worden organoïden al gebruikt voor medicatie/therapiekeuze bij kankerpatiënten? Kanker is een complexe ziekte en de huidige behandelingen zijn vaak niet specifiek genoeg. Tumororganoïden kunnen helpen tot een behandeling op maat te komen.
Kunnen stamcellen in de nabije toekomst toegepast worden voor herstel van het hart? Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak. Hoe wordt stamcelonderzoek ingezet voor het herstel van het hart?
Bronnen
- Wetenschappelijk advies van NVOG voor het opslaan van navelstrengbloed op commerciële basis
- Website van Sanquin met informatie over het doneren van navelstrengbloed
- Website van Matchis, het Nederlands centrum voor stamceldonoren
- Website van patiëntenorganisatie Hematon met informatie over allogene stamceltransplantatie
- Artikel van de Volkskrant over het opslaan van navelstrengbloed
- Wetenschappelijk artikel van C. Petrini (2010) over het verkrijgen, de opslag en het gebruik van navelstrengbloed (in het Engels)
Geschreven door
Ria Matthijssen Laatst bewerkt op 29 augustus 2022
