Welke regeneratieve behandelingen zijn er beschikbaar voor knieartrose? Artrose in de knie is een groeiend probleem in onze samenleving dat in sommige gevallen kan worden behandeld met een regeneratieve behandeling met stamcellen.
Kunnen stamcellen in de nabije toekomst toegepast worden voor herstel van het hart?
Het antwoord op deze vraag is niet eenvoudig. Eigenlijk is het een genuanceerde “ja”, maar hiervoor is enige uitleg nodig.
Hoeveel mensen lijden aan hartschade?
Het herstel van het hart begint bij een aandoening, ofwel een hartziekte. Hart- en vaatziekten is een verzamelnaam voor verschillende ziekten die verband houden met het hart en de bloedvaten. Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak en verantwoordelijk voor 17,9 miljoen sterfgevallen per jaar. In Nederland sterven dagelijks meer dan 100 mensen aan de gevolgen van hart- en vaatziekten.
Er zijn nu maar weinig oplossingen voor hartschade…
Veel hart- en vaatziekten leiden tot blijvende schade aan het hart. Volledig herstel is nog niet mogelijk en de pompkracht van het hart gaat steeds meer achteruit. Mechanische ondersteuning door een pomp of een volledige harttransplantatie zijn op dit moment de enige oplossingen voor patiënten met ernstig hartfalen.
…maar er zijn een paar interessante ontwikkelingen.
Er zijn op dit moment een aantal experimentele studies gaande naar andere manieren om het hart te herstellen en de pompkracht te verbeteren. Stamceltherapie is zo’n andere manier, en lijkt een mooie oplossing. Toch wordt het nog niet op grote schaal toegepast, omdat artsen en wetenschappers op een aantal problemen stuiten. Als je stamcellen in het hart injecteert, bijvoorbeeld, dan drukt het hart hen er tijdens de samentrekking weer uit.
Mondjesmaat hulp met stamcelinjecties
Patiënten met pijn op de borst, door vernauwingen in de kransslagvaten van het hart (angina pectoris genoemd), en voor wie de reguliere behandelingen met medicijnen, dotterbehandelingen of bypassoperaties niet helpen, kunnen in aanmerking komen voor een experimentele stamceltherapie van het hart bij het Hart Long Centrum in Leiden. Bij deze behandeling worden cellen uit het eigen beenmerg genomen en geïnjecteerd in de hartspier. Dit kan (tijdelijk) leiden tot een verbetering van de doorbloeding en daarmee functie van het hart. Deze behandelingsmethode wordt vergoed door de verzekeraar. Inmiddels zijn in Nederland al meer dan 300 patiënten behandeld met deze stamcelinjecties.
Dragermaterialen kunnen voorkomen dat stamcellen wegspoelen
Helaas spoelen cellen dus weg uit het hartspierweefsel als ze geïnjecteerd worden. Om dit te voorkomen, en om de cellen een goede omgeving te geven om te overleven, wordt er gebruik gemaakt van weefselfabricatie. Dit is een techniek waarbij cellen vermengd worden met dragermateriaal, en die kunnen worden geïnjecteerd, zoals in de video hieronder, of als een soort pleister op het hart worden gebracht. Momenteel worden deze technieken steeds verder ontwikkeld met behulp van 3D printers, terwijl veiligheid en nut al experimenteel getest wordt in patiënten. Van dit soort experimentele studies zijn er momenteel 21 wereldwijd geregistreerd; die kun je hier vinden.
Kloppende hartcellen maken met de juiste stamcellen
Het maakt ook veel uit welke soort stamcellen je inzet. Stamcellen afkomstig uit beenmerg, bloed of uit het vetweefsel blijken niet goed in staat om kloppende hartspiercellen te vormen. De laatste jaren lukt het maken van kloppende hartspiercellen steeds beter, door patiënt-eigen cellen uit het bloed of de huid te herprogrammeren naar stamcellen. Deze cellen worden geïnduceerde pluripotente stamcellen genoemd – kortweg iPS. Omdat we de cellen van ieder individu kunnen maken is het dus mogelijk om je eigen kloppende hartspiercellen te maken uit deze iPS-cellen.
Er is in de nabije toekomst dus wel degelijk zicht op toepassing van stamcellen voor herstel van het hart. Experimentele klinische studies zijn gaande voor pompkrachtverbeteringen, en we zijn in afwachting van de eerste resultaten om te kijken hoe goed dit gaat werken.
Op de website Lees over wetenschappelijk onderzoek | Hartstichting is meer informatie te vinden over het wetenschappelijk onderzoek naar hart- en vaatziekten in Nederland.
Kun je met stamcellen hele organen vervangen als deze niet meer werken? Onderzoekers bestuderen hoe je van stamcellen hele organen kunt maken. Dan kun je in de toekomst zieke organen vervangen of orgaantransplantatie overbodig maken.
Wat is stamceltoerisme en wat zijn de risico’s? In het buitenland bieden klinieken (onbewezen) stamcelbehandelingen aan die niet vergoed worden. Wat is stamceltoerisme en wat zijn de risico’s?
Waar kan ik een regeneratieve behandeling krijgen? In Nederland zijn het vooral de academische ziekenhuizen. Neem contact op met je behandelend arts voor jouw specifieke situatie.
Is een regeneratieve behandeling veilig? Een behandeling wordt uitgebreid beoordeeld voordat het wordt goedgekeurd.
Kunnen stamcellen hersenschade herstellen? Baby’s met een herseninfarct kunnen veilig behandeld worden met stamcel-neusdruppels.
Welke regeneratieve behandelingen zijn beschikbaar? Een overzicht van de behandelingen die op januari 2022 zijn goedgekeurd in Europa en/of Nederland.
Kan RM leverschade behandelen of herstellen? Binnen de regeneratieve geneeskunde wordt onderzocht hoe stamcellen, gentherapie en bioprinten kunnen helpen wanneer de lever ernstig beschadigd is.
Kunnen stamcellen worden gebruikt bij de genezing van hiv? Een handjevol mensen is ooit genezen van hiv door een stamceltransplantatie. Maar hoe werkt zo’n behandeling en waarom wordt die nog niet bij iedereen toegepast?
Welke regeneratieve behandelingen zijn er beschikbaar voor diabetes? Diabetes is een van de meest voorkomende chronische ziekten. Met regeneratieve behandelingen wordt ernaar gestreefd dat de patiënt niet meer afhankelijk is van medicijnen.
Kan regeneratieve geneeskunde helpen bij verminderde nierfunctie? Onderzoekers werken hard aan technieken die dialyse effectiever, veiliger en minder ingrijpend kunnen maken.
Komen er regeneratieve behandelingen voor retina-/oogziekten? Regeneratieve geneeskunde voor de oogheelkunde ontwikkelt behandelingen voor verschillende oogaandoeningen, met het doel om het zicht te herstellen.
Kan regeneratieve geneeskunde erfelijke stofwisselingsziekten genezen? Stofwisselingsziekten (metabole ziekten) zijn ernstig en moeilijk te behandelen. Met gentherapie wordt geprobeerd betere behandelingen te ontwikkelen.
Kunnen stamcellen in de nabije toekomst toegepast worden voor herstel van het hart? Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak. Hoe wordt stamcelonderzoek ingezet voor het herstel van het hart?
Bronnen
- Cijfers van de Hartstichting over incidentie, prevalentie, ziekte en sterfte van hart- en vaatziekten in Nederland (2019)
- Artikel van Joost Sluijter over innovatieve behandelingen voor hartfalen (in het Engels)
- Website van het Sluijter Lab, dat onderzoek doet naar stamceltherapie bij hartfalen
- Webpagina van het Sluijter Lab over stamcel injecties (in het Engels)
- Wetenschappelijk artikel van Madonna et al. (2019) over weefselfabricatie (in het Engels)
- Video over het SMARTCARE project over onderzoek naar het herstel van het hart na een hartinfarct
- Website van Project Brave, een project met het doel om de hartfunctie van patiënten te herstellen door het gebruik van een soort pleister van cellen (in het Engels)
- Artikel van het Algemeen Dagblad over de hartpleister
Geschreven door:
Joost Sluijter Laatst bijgewerkt op 31-10-2022
