Welke regeneratieve behandelingen zijn er beschikbaar voor knieartrose? Artrose in de knie is een groeiend probleem in onze samenleving dat in sommige gevallen kan worden behandeld met een regeneratieve behandeling met stamcellen.
Kunnen stamcellen hersenschade herstellen?
Hersenschade kan invloed hebben op ons bewegen, leren en denken. Het kan worden veroorzaakt door bijvoorbeeld een ongeluk, infectie, of herseninfarct, en komt niet alleen bij ouderen voor, maar soms ook bij baby’s. Een eerste onderzoek van het UMC Utrecht laat nu zien dat baby’s met een herseninfarct veilig behandeld kunnen worden met stamcel-neusdruppels en dat ze mogelijk baat kunnen hebben bij deze behandeling.
Hoe werkt een herseninfarct?
Als een bloedvat verstopt raakt, door bijvoorbeeld een vastgelopen stolsel of een samentrekking van het bloedvat, kan een infarct ontstaan. Als dat in de hersenen gebeurt, dan krijgt een deel van de hersenen geen bloed meer en ontstaat lokaal een gebrek aan zuurstof. Dit leidt tot hersenschade, waarbij de gevolgen op lange termijn afhangen van de plek en de omvang van de schade. Zo kan het leiden tot bewegingsproblemen, leer- en gedragsproblemen of epilepsie.
Stamcellen inbrengen met neusdruppels
Een behandeling met stamcellen lijkt veel belovend bij pasgeboren baby’s met een herseninfarct. Dit volgt uit een klinische veiligheidsstudie in 2022 van het UMC Utrecht waar deze behandeling voor het eerst werd toegepast. De baby’s in de studie waren minder dan een week oud en hadden een herseninfarct opgelopen rond de geboorte.
De stamcellen werden toegediend door middel van neusdruppels. Studies in het laboratorium lieten zien dat de stamcellen zich via de neus verplaatsen naar de hersenvliezen of het hersenvocht, en zo afreizen naar de hersenen. Doordat het beschadigde hersengebied noodsignalen uitzendt, worden de stamcellen naar de schade toe geleid. Eenmaal op de plek aangekomen produceren de stamcellen herstelstofjes die de eigen hersenstamcellen oproepen om het gebied te herstellen. Na de behandeling bleek de hersenschade in een deel van de kinderen inderdaad gedeeltelijk hersteld.
Babyhersenen aanzetten tot herstel
Babyhersenen zijn nog volop in ontwikkeling. Ze maken veel nieuwe hersencellen aan en leggen heel veel verbindingen tussen die cellen. Het jonge brein heeft dan ook een groot natuurlijk herstelvermogen, wat bij deze stamcelbehandeling wordt benut. Om dit herstellend vermogen in te kunnen zetten, is het dan ook belangrijk om een infarct zo snel mogelijk na de geboorte te herkennen. Of dezelfde techniek effectief zal zijn in volwassenen met hersenschade is nog onzeker, mede doordat een volwassen brein minder nieuwe hersencellen aanmaakt.
De studie van het UMC Utrecht was wereldwijd de eerste studie naar de veiligheid en haalbaarheid van het toedienen van de stamcel-neusdruppels. In de komende jaren zal de effectiviteit van de behandeling verder worden onderzocht, door het onderzoek op een grotere schaal (geblindeerd en met een controlegroep) uit te voeren. Hoewel de behandeling op dit moment dus nog niet breed beschikbaar is, zijn de eerste stappen veelbelovend.
Meer over toepassingen en behandelingen:
Kunnen stamcellen worden gebruikt bij de genezing van hiv? Een handjevol mensen is ooit genezen van hiv door een stamceltransplantatie. Maar hoe werkt zo’n behandeling en waarom wordt die nog niet bij iedereen toegepast?
Kan RM leverschade behandelen of herstellen? Binnen de regeneratieve geneeskunde wordt onderzocht hoe stamcellen, gentherapie en bioprinten kunnen helpen wanneer de lever ernstig beschadigd is.
Kan regeneratieve geneeskunde erfelijke stofwisselingsziekten genezen? Stofwisselingsziekten (metabole ziekten) zijn ernstig en moeilijk te behandelen. Met gentherapie wordt geprobeerd betere behandelingen te ontwikkelen.
Kunnen stamcellen in de nabije toekomst toegepast worden voor herstel van het hart? Hart- en vaatziekten zijn wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak. Hoe wordt stamcelonderzoek ingezet voor het herstel van het hart?
Welke regeneratieve behandelingen zijn beschikbaar? Een overzicht van de behandelingen die op januari 2022 zijn goedgekeurd in Europa en/of Nederland.
Kunnen stamcellen hersenschade herstellen? Baby’s met een herseninfarct kunnen veilig behandeld worden met stamcel-neusdruppels.
Worden organoïden al gebruikt voor medicatie/therapiekeuze bij kankerpatiënten? Kanker is een complexe ziekte en de huidige behandelingen zijn vaak niet specifiek genoeg. Tumororganoïden kunnen helpen tot een behandeling op maat te komen.
Is een regeneratieve behandeling veilig? Een behandeling wordt uitgebreid beoordeeld voordat het wordt goedgekeurd.
Waar kan ik een regeneratieve behandeling krijgen? In Nederland zijn het vooral de academische ziekenhuizen. Neem contact op met je behandelend arts voor jouw specifieke situatie.
Navelstrengbloed bewaren, doen of niet? Aanstaande ouders kunnen navelstrengbloed van hun kind opslaan in een bloedbank. Om te doneren is dat zinvol, terwijl opslaan voor eigen gebruik dat niet is.
Wat is stamceltoerisme en wat zijn de risico’s? In het buitenland bieden klinieken (onbewezen) stamcelbehandelingen aan die niet vergoed worden. Wat is stamceltoerisme en wat zijn de risico’s?
Kun je met stamcellen hele organen vervangen als deze niet meer werken? Onderzoekers bestuderen hoe je van stamcellen hele organen kunt maken. Dan kun je in de toekomst zieke organen vervangen of orgaantransplantatie overbodig maken.
Kan regeneratieve geneeskunde helpen bij verminderde nierfunctie? Onderzoekers werken hard aan technieken die dialyse effectiever, veiliger en minder ingrijpend kunnen maken.
Kan regeneratieve geneeskunde echt genezen? Bij een regeneratieve behandeling wordt het lichaam aangezet om de ziekte zelf te herstellen.
Bronnen
- Wetenschappelijk artikel van Baak et al. (2022) over het onderzoek naar deze behandeling met stamcellen bij pasgeborenen met hersenschade (in het Engels)
Geschreven door
Manon Benders Laatst bewerkt op 29 augustus 2022
