Kun je met stamcellen hele organen vervangen als deze niet meer werken?

Op dit moment zijn regeneratieve geneeskunde onderzoekers bezig met het maken van hele organen vanuit stamcellen. Dit heeft twee grote voordelen: je kunt zieke organen vervangen en het kan donororgaan transplantatie overbodig maken.

Het is op dit moment helaas nog niet mogelijk om hele organen te creëren uit stamcellen, die geschikt zijn voor orgaantransplantaties. 

Wetenschappers kunnen nu dus nog niet hele organen maken, maar er wordt wel veel onderzoek naar gedaan. Het is namelijk wel heel belangrijk om hier stappen in te zetten. Waarom is dit zo belangrijk?

1. Stamcellen als oplossing voor het tekort aan orgaandonoren
2. Organen gemaakt van stamcellen leveren minder bijwerkingen op
3. Zieke organen met stamcellen beter maken

1. Stamcellen als oplossing voor het tekort aan donororganen

Als één van je organen helemaal niet meer werkt, kun je in aanmerking komen voor een orgaantransplantatie. Je krijgt dan een nieuw orgaan van een menselijke donor. Zo'n donororgaan kan een goede oplossing zijn, maar helaas is er een groot tekort aan geschikte donororganen. Op dit moment staan er zelfs meer dan 1200 mensen op de wachtlijst voor een transplantatie. Die wachttijd betekent dat elk jaar honderden mensen overlijden omdat zij geen vervangend orgaan kunnen krijgen. Als het lukt om organen te creëren uit stamcellen, kunnen veel meer mensen een nieuw orgaan krijgen en krimpen de wachtlijsten. 

2. Lichaamseigen stamcellen zorgen voor minder bijwerkingen

Organen uit stamcellen bieden ook een oplossing voor een ander groot probleem dat nu bij transplantatie komt kijken: de bijwerkingen van de medicijnen die een patiënt moet nemen.

Je lichaam herkent het donorgraan niet als eigen 

Het immuunsysteem van de patiënt ziet het getransplanteerde orgaan als lichaamsvreemd en behandelt het als een indringer die aangevallen moet worden. Het orgaan kan daardoor ernstige schade oplopen. Een patiënt moet daarom jarenlang medicijnen slikken die het afweersysteem onderdrukken. Dit zijn middelen die ernstige bijwerkingen hebben. 

Gekweekte organen herkent je lichaam wel als eigen

De organen die vanuit stamcellen van de patiënt zelf kunnen worden gemaakt, zijn van lichaamseigen weefsel. Als je deze transplanteert dan herkent het immuunsysteem dit als onderdeel van het lichaam en valt je immuunsysteem het orgaan niet aan. Hierdoor zijn geen afweeronderdrukkende medicijnen nodig, en dat verbetert de kwaliteit van leven van de patiënt aanzienlijk.

Cellen en organen van een donor worden aangevallen als deze herkent worden als lichaamsvreemd.

3. Zieke organen met stamcellen beter maken 

Een patiënt kan ook een ziek orgaan hebben doordat de erfelijke informatie die belangrijk is voor de functie van het orgaan niet juist is. Onderzoekers kunnen dan de erfelijke informatie in een stamcel van de patiënt herstellen. Dit klinkt gemakkelijk maar dit moet natuurlijk wel heel nauwkeurig gebeuren. Als dit is gelukt kunnen deze stamcellen gebruikt worden voor het maken van een orgaan. Dit orgaan is dan van de patiënt en de erfelijke informatie is hersteld. 

Er wordt onderzoek gedaan naar het aanpassen van donorstamcellen zodat deze niet meer worden herkend als vreemd door het immuunsysteem van de ontvanger. Een orgaan dat gemaakt wordt uit deze aangepaste stamcellen zal dan geschikt zijn voor transplantatie naar een hele grote groep patiënten. 

Lees ook:

Bronnen

• Website van de Transplantatiestichting met informatie over transplantaties en wachttijden