Collegezaal (Ted Talks) - Vrijdag 31 mei

In de collegezaal van de bibliotheek krijg je pittige, inspirerende Ted Talks van 17 minuten. Host op dit podium: Hilke Grootelaar. 

Prof. Janneke Gerards - AI en onze rechtsstaat (16.45 uur)

Digitale technologieën (AI, algoritmes) bieden veel kansen voor de overheid om haar werkzaamheden efficiënt en slim in te richten. Bovendien kunnen deze technologieën de besluitvorming soms verbeteren. Toch zijn er valkuilen en risico’s, zeker als beslissingen worden genomen op basis van algoritmes die veel impact hebben op mensen. Dan kunnen grondrechten in het geding komen, bijvoorbeeld doordat algoritmes discriminerend uitpakken of onze autonomie beperken.

Om te voorkomen dat grondrechten worden aangetast, is het belangrijk dat we besluitvorming door algoritmes goed inpassen in rechtsstatelijke mechanismen. Het Impact Assessment voor Mensenrechten en Algoritmes (IAMA) is daarbij een nuttig hulpmiddel. Het IAMA helpt overheidsorganisaties om verantwoord en zorgvuldig te werk te gaan bij het nemen van besluiten over het inzetten van algoritmes. Het staat vol met belangrijke vragen, variërend van ‘waarom willen we eigenlijk een algoritme inzetten?’ en ‘welke gegevens gaan we gebruiken?’, tot ‘hoe kunnen we rekening houden met de menselijke maat’ en ‘staat de impact op grondrechten in verhouding tot het doel van het algoritme?’.

Het IAMA is ontwikkeld door prof. mr. Janneke Gerards, dr. Mirko Tobias Schäfer, Arthur Vankan en Iris Muis (Universiteit Utrecht, Rechtsgeleerdheid/Utrecht Data School). In deze TedTalk geeft Janneke Gerards meer informatie over achtergronden, inhoud, gebruik en ervaringen met het IAMA.

Daan van Uhm: Groene criminaliteit en schade (17.15 uur)

De veranderende ecologische omstandigheden in een geglobaliseerde wereld confronteren ons met nieuwe uitdagingen. De wereldwijde vernietiging van regenwouden, de massale uitsterving van soorten en de vervuiling van atmosfeer, grond en water hebben verreikende gevolgen voor al het leven op aarde. Bovendien trekken de hoge winsten voor natuurlijke rijkdommen criminele netwerken aan die samenwerken met bedrijven en corrupte overheidsambtenaren. Als gevolg hiervan eindigen illegaal verkregen producten geregeld legaal op de Europese markt en worden consumenten onbewust onderdeel van een handelsketen met verwoestende gevolgen voor het milieu.

De schade aan ecosystemen door ontbossing bedreigt bijvoorbeeld de lokale menselijke en niet-menselijke gemeenschappen, maar eveneens de wereld in het algemeen vanwege de jaarlijkse uitstoot van broeikasgassen in de atmosfeer. Terwijl veel schadelijkheden tegen het milieu nog niet gecriminaliseerd zijn, worden steeds meer activiteiten die voorheen legaal waren strafbaar. Niet voor niets gaan er stemmen op om ernstige wijdverspreide of langdurige schade aan ecosystemen – als ecocide – op te nemen als een vijfde internationaal misdrijf. 

Ahmedjan Kasim (17.45 uur)

Mensenrechten: laat het geen abstract ideaal zijn, maar een levende realiteit

"Ik wil het hebben over de positie van Oeigoeren en hoe Europa de Oeigoerse gemeenschap kan helpen. Ik zal kort aandacht besteden aan wie Oeigoeren zijn en ik zal ingaan op de situatie van Oeigoeren, denk aan: mensenrechtenschendingen, dwangarbeid, gedwongen sterilisatie en genocide. Daarna ga ik in op de positie van Europa en hoe Europa de Oeigoerse gemeenschap kan helpen. De EU kan nog meer sancties opleggen aan Chinese functionarissen, Europa moet zo snel mogelijk de ‘Forced Labor regulation’ aannemen. En de EU kan zich inzetten voor het behoud van de Oeigoerse cultuur hier. In de VS is onlangs de Uyghur Policy Act aangenomen. Aan het einde wil ik de context breder trekken naar onze gemeenschappelijke normen en waarden. Willen we producten zoals zonnepanelen, grondstoffen, auto’s blijven importeren uit China om onze klimaatdoelen te halen? Terwijl we weten dat die gemaakt zijn met Oeigoerse dwangarbeid? Ik wil in een Europa leven waarin mensenrechten, normen en waarden voorop staan en ze niet verweven zijn in handelsbelangen." 

Sevim Aktas (18.15 uur) (Europese Commissie)

Crafting Change: Perspectives from an Engineer in Public Policy on Building Productive Politics

(Sevim Aktas will deliver her talk in English.) She is a policy officer at the European Commission's Directorate-General for Climate Action. She founded EU Green Deal Brief, an Instagram account with 29k followers, to provide accessible and engaging briefings on EU energy and climate topics, as well as career tips for aspiring sustainability professionals. Sevim holds a degree in Energy Engineering from the University of Twente and the University of Oxford. She was born in the Netherlands, grew up in Germany, and is of Turkish descent.

Ton van den Brink (18.45 uur)

In de EU! Met of zonder soevereiniteit?

Lid zijn van de EU, wat doet dat met de nationale soevereiniteit? Ton van den Brink, hoogleraar Europees recht aan de Universiteit Utrecht, gaat in op die vraag. Een onvermijdelijke aantasting of is het EU-lidmaatschap juist de kroon op de nationale soevereiniteit? Kan je soevereiniteit eigenlijk delen? En heeft de EU zelf ook misschien wel soevereiniteit nodig in het licht van alles wat er op het mondiale toneel gebeurt? In deze TED-talk verkennen we deze vragen maar ook: waarom praten we eigenlijk überhaupt in termen van soevereiniteit als we het hebben over EU-lidmaatschap? En: missen we misschien daardoor ook iets?

Panelgesprek Democratie & Rechtsstaat (19.15 uur)

Panelgesprek onder leiding van Prof. Hanneke van Eijken (hoogleraar Rechtsstaat en democratie). Ze onderzoekt beiden vanuit burgerperspectief.

Met:

• Prof. Henk Kummeling: onder meer lid van de Staatscommissie Rechtsstaat: doet onderzoek naar het functioneren van de wetgevende, rechtsprekende en uitvoerende macht
• Dr. Mendeltje van Keulen: Lid van de Adviesraad Internationale Vraagstukken. haar specialisatie is Europees beleid, de relatie tussen Nederland en de EU en de organisatie van nationale en lokale EU-belangenbehartiging
• Shareena Obispo, jongerenvertegenwoordiger Europese Zaken bij NJR, (nationale jeugdraad) NJR is de koepel van 35 landelijke jongerenorganisaties

Professor Erik van Sebille, oceanograaf (20.15 uur)

Afval zonder grenzen: hoe oceaanstromingen plastic door Europese zeeën verspreiden

Het vele plastic afval dat onze oceaan vervuilt, is erg verontrustend. Er is al plastic gevonden van de diepste oceaangeulen tot het zee-ijs op de Noorpool. Binnen Europa verspreiden oceaanstromingen dat plastic afval tussen gebieden en landen. Plastic afval dat bijvoorbeeld op een Nederlands strand eindigt kan zomaar vanuit België, Frankrijk of nog verder weg komen. Maar niet alleen op zee zijn er geen grenzen aan het transport; ook op land wordt er ontzettend veel gesleept met plastic afval. Wat is daaraan te doen?

Anneloes Kuiper: Helpt EU ons duurzame keuzes te maken? (20.45 uur)

Als Europees burger, of meer specifiek: als Europees consument, lijken we vrij om te kiezen waaraan we ons geld uitgeven. Maar is dat wel zo? Worden we inderdaad geleid door onze eigen wensen, of toch door de op winst gerichte agenda van bedrijven? Met name op het gebied van duurzaamheid lijkt de transparantie die nodig is voor onze keuzevrijheid soms troebel: een nieuw broodrooster is goedkoper dan de oude (laten) repareren, als je telefoon te oud is voor de nieuwste software-update heb je een nieuwe nodig, en de CO₂-uitstoot van je vliegreis naar Zuid-Afrika kan de vliegmaatschappij voor je compenseren. Daarom de vraag: wat heeft de Europese Unie te bieden aan bedrijven en burgers als wij transparante, duurzame keuzes willen (blijven) maken?

Europese en internationale afspraken door staten of bedrijven met als doel de belangen van individuen te beschermen of rechten voor hen te creëren, zijn weinig waard als deze rechten of belangen niet in het nationale recht (kunnen) worden nageleefd. Dit kan het geval zijn wanneer bijvoorbeeld Europese en nationale wetgeving niet goed op elkaar aansluit, of wanneer individuen bij de rechter geen beroep kunnen doen op bescherming van hun rechten. Anneloes Kuiper houdt zich in onderzoek en onderwijs bezig met deze doorwerking en de juridische mechanismen die hierin een rol spelen, zoals de aansluiting van internationaal en Europees recht op nationaal recht en het bieden van een effectieve bescherming aan individuen via de rechter.

Tim Lubbers: Europa en de invloed van Big Tech bedrijven (21.15 uur)

Tim Lubbers is een masterstudent Law & Economics bij de Universiteit Utrecht. Hij bestudeert het (Europees) mededingingsrecht en economische regulering. Momenteel voornamelijk op mededingingsrecht in het kader van de duurzaamheidstransitie en digitalisering. Hij zal vertellen over de invloed van Big Tech bedrijven. Hoe hebben deze bedrijven invloed op het dagelijks leven van (Europese) burgers? Welke rol kan het (Europese) recht spelen om tegengewicht te bieden aan deze invloed? Welke ontwikkelingen zijn er momenteel al op dit gebied?