Utrecht 2040 Game stuurt studenten de stad in

Alle studenten aan de universiteit moeten kennismaken met het thema duurzaamheid, vindt de Universiteit Utrecht. Ga er maar aan staan: iets verzinnen dat zowel de kunstgeschiedenis- als de wiskundestudent prikkelt voor dit thema. ‘Leuk!,’ dacht echter Karin Rebel, hoofddocent aan het Copernicus Instituut voor Duurzame Ontwikkeling. In 2019 ontwikkelde zij met collega’s Joost Vervoort en Astrid Mangnus en gamebedrijf IJsfontein de Utrecht 2040 Game: een serious game die studenten laat kennismaken met duurzaamheid aan de hand van de Sustainable Development Goals.

Karin Rebel, onderzoeker en initiatiefnemer 'Utrecht 2040'

Het zijn er liefst zeventien: de Sustainable Development Goals (SDG’s) die de Verenigde Naties vaststelde om van de wereld een betere plek te maken in 2030. De SDG’s laten zien dat niet alleen behoud van bossen en oceanen, maar ook zaken als gendergelijkheid en schoon sanitair onder duurzaamheid vallen. Wie de doelen een voor een nagaat ziet dat ze allen interdisciplinair zijn: elk doel vraagt om een aanpak vanuit meerdere kennisgebieden. Rebel: ‘De SDG’s passen daarom heel mooi bij een breed georiënteerde universiteit als de UU.’

Hoe maak je de SDG’s leuk?

Fotografeer een plek in Utrecht die geschikt zou zijn voor stadslandbouw. Het is een van de uitdagingen die een groepje studenten voorgeschoteld krijgt in de Utrecht 2040 Game. Elke set opdrachten wordt thematisch ingeleid door een korte video - een nanotalk - van een hoogleraar of ondernemer. Daarna is het aan de studenten. Aan de hand van uitdagingen gaan zij op pad met als taak om het best denkbare Utrecht in 2040 neer te zetten. Utrecht centrum en het Utrecht Science Park vormen het speelveld. Een opdracht is volbracht als de studenten een foto van hun oplossing uploaden in de app.

Een oplettende speler zal merken dat elke uitdaging gekoppeld is aan meerdere SDG’s. Bijvoorbeeld Leven op het land en Verantwoorde consumptie en productie. In een volgende versie van de game zal de studenten expliciet gevraagd worden om SDG’s te koppelen aan hun uitdagingen, vertelt Rebel. ‘Dit stimuleert studenten om te bedenken aan welke SDG’s hun oplossing bijdraagt.’

Waarom serious gaming?

Veel mensen ervaren het thema duurzaamheid en de SDG’s als iets groots of abstracts, weet Rebel. 'De spelvorm doorbreekt muren die mensen optrekken omdat ze denken ‘dit is niets voor mij’.' Het spel vertaalt de wetenschappelijke en politieke kant van de SDG’s naar de fysieke omgeving van de student. Vervolgens is er niet veel meer voor nodig om studenten enthousiast te krijgen. 'Je moet bedenken dat veel van de huidige eerstejaarsstudenten al hebben meegelopen in een klimaatmars of Women’s March. Vaak zijn ze zich al veel bewuster van SDG-thema’s dan je misschien zou denken.'

Een lege collegezaal

Tijdens de pilot in de afgelopen introductieperiode trokken zo’n 800 studenten de stad in om met ondernemers, bewoners en elkaar te werken aan duurzaamheidsuitdagingen. De komende jaren moet de rest van de studenten volgen. Het doel van de spelontwikkelaars is dat studenten de ogen openen voor het thema duurzaamheid in Utrecht en hun eigen bijdrage daaraan. Voelen dat je onderdeel uitmaakt van iets dat groter is dan jezelf. Als gewenst gedrag hielden de makers een foto van een lege collegezaal voor ogen. Rebel: 'Hup, naar buiten, die collegezaal uit en contact maken met je stad.'

Serious gaming als onderwijsvorm

Is Rebel nu zelf een echte gamer geworden? Ze lacht. 'Gamen is zeker meer op mijn radar gekomen. Maar ik let nu bijna alleen nog maar op de concepten achter zo’n spel. Me erin verliezen lukt niet meer.'

Ziet Rebel toekomst in serious gaming als onderwijsvorm? Ze denkt van wel. 'De docenten die betrokken waren bij de totstandkoming en de testfase van het spel gaven aan dat ze het idee van nanotalks en challenges ook in hun eigen colleges willen gaan inzetten. Ik denk dat serious gaming een mooie aanvulling kan gaan vormen op de meer gangbare onderwijstechnieken binnen de UU.'

Een voorbeelduitdaging uit het spel

'Vraag een kind naar zijn of haar toekomstbeeld’	Rebel: 'Kinderen en de behoeften van toekomstige generaties worden heel vaak vergeten in ‘de inclusieve stad’. Een deel van de ondervraagde kinderen maakte zich echt zorgen om het klimaat. Andere kinderen benaderden het pragmatischer en deden suggesties voor meer speelplekken in de stad.' 'Wat leuk is aan deze opdracht is dat het de spelers op natuurlijk wijze meeneemt in futuring (de toekomst verbeelden). Normaal vinden mensen futuring heel lastig. Ze blijven te veel in het nu hangen. Door het gesprek aan te gaan met een kind werd het abstracte begrip ‘toekomst’ ineens veel tastbaarder.'

'Vraag een kind naar zijn of haar toekomstbeeld’

Rebel: 'Kinderen en de behoeften van toekomstige generaties worden heel vaak vergeten in ‘de inclusieve stad’. Een deel van de ondervraagde kinderen maakte zich echt zorgen om het klimaat. Andere kinderen benaderden het pragmatischer en deden suggesties voor meer speelplekken in de stad.'

'Wat leuk is aan deze opdracht is dat het de spelers op natuurlijk wijze meeneemt in futuring (de toekomst verbeelden). Normaal vinden mensen futuring heel lastig. Ze blijven te veel in het nu hangen. Door het gesprek aan te gaan met een kind werd het abstracte begrip ‘toekomst’ ineens veel tastbaarder.'

Lees meer over duurzaamheid in onderwijs in het in het themahoofdstuk onderwijs.

Duurzaamheidsmonitor