Spanning, onzekerheid, werkdruk: hoe ga je om met stress aan de start van je loopbaan?

Je gaat door een spannende tijd, net na het afronden van je studie. Logisch dus dat je stress kunt hebben. En dat hoeft niet erg te zijn, als je maar weet hoe je ermee om moet gaan en waar je op moet letten. Wetenschapsjournalist en neurobioloog Niki Korteweg vertelt in dit interview wat stress is én geeft tips om ermee te dealen.

Stress, wat is dat eigenlijk?

Voordat we naar de tips gaan, is het handig om wat meer te weten over stress. Een korte uitleg: stress is een vorm van spanning in het lichaam, die ontstaat als reactie op een verandering in de omgeving. We kunnen spreken van twee vormen van stress, namelijk acute stress en langdurige stress. Acute stress is een natuurlijke en goede reactie van je lichaam, legt Niki Korteweg uit. “Het maakt je alert. Je kunt zo beter reageren op dingen die om je heen gebeuren, bijvoorbeeld iets dat je spannend vindt. Je bijnieren maken dan het stresshormoon adrenaline aan. Iets later ook cortisol. Die hormonen zijn nodig om een situatie het hoofd te bieden. Je hart gaat sneller pompen, je spieren krijgen energie, je longen nemen meer zuurstof op. Is de stressvolle situatie onder controle? Dan gaan je stresshormoonlevels weer naar het basale niveau. Dat is een prima, gezonde reactie.”

Niets om je zorgen om te maken dus, acute stress. Maar bij langdurige stress is dat een ander verhaal, waarbij je het bovenstaande stresssysteem steeds aanspreekt. Je houdt dan langdurig hogere stresshormoonlevels. Belangrijke hersengebieden kunnen daardoor op den duur zelfs beschadigd raken. Je komt in een neerwaartse spiraal, met aan het einde een burn-out. Wanneer dat kan gebeuren, is per persoon verschillend.

Gelukkig krijg je niet zomaar een burn-out, stelt Korteweg gerust: “Een burn-out heeft vaak een aanloop van jaren. Dat ontstaat niet na een paar weken te druk te zijn. Wat een burn-out precies is, weten we niet goed. Het is ook geen officiële diagnose in bijvoorbeeld de psychiatrie. Onderzoekers zien overlap met depressie en angststoornissen.”

Je toekomst ligt aan je voeten! En dat is eng…

Na het afstuderen is er vaak veel aan de hand in je leven. Je begint aan een ‘grotemensenbaan’, wisselt misschien van woning of woonplaats, of je vrienden vertrekken uit je omgeving. Voor al die verandering is energie nodig. Je kunt je daarnaast onzeker voelen over de start van je carrière. Of eenzaam als het enige nieuwe teamlid in het bedrijf waar je begint. Al die factoren kunnen voor stress zorgen. Maar ook de toestand in de wereld kan je stress geven, bijvoorbeeld door zorgen over oorlogen of klimaatverandering. Of misschien voel je juist spanning door het gevoel dat je 24/7 aan staat.

Weet dat je niet de enige bent die dit zo beleeft. Zo is het voor iedereen spannend om aan een nieuwe baan te beginnen, zeker als het de eerste carrièrestap is na je studie. Je hoeft de lat ook niet gelijk heel hoog te leggen voor jezelf, als je dat niet wilt of als dat niet gaat. “Misschien denk je: ‘ik wil meteen veel impact maken bij mijn baan’. Maar het hoeft niet allemaal nu”, zegt Korteweg. “Gun jezelf de tijd, dat kan veel rust brengen. Misschien past je eerste baan niet helemaal bij je, maar wissel niet te snel. Juist daar leer je veel van, en zo kun je beter zoeken naar wat wel bij je past.”

4 tips om je te wapenen tegen stress

Je kunt je op verschillende manieren wapenen tegen slechte stress.

Stress is niet per definitie iets om te vermijden, of om bang voor te zijn.

Soms moet je aan de bel trekken

Langdurige stress kan je opbreken. Wanneer is het tijd om aan de bel te trekken? “Ook dit is voor iedereen anders”, zegt Korteweg. “Maar als je niet meer kunt functioneren op de manier die je gewend bent, kun je altijd professionele hulp zoeken. Maak een afspraak bij de huisarts, die je kan doorverwijzen naar de POH-GGZ. Die kan je helpen, of doorsturen naar  een psycholoog of psychiater. Maar je kunt ook iets hebben aan hulp van een fysiotherapeut of slaappoli.”

Ook op een platform als MIND kun je terecht. Je kunt chatten, mailen of bellen met hulpverleners, bij (beginnende) psychische klachten. Of lezen over onderwerpen als stress, prestatiedruk en burn-out.

Balance is the key

De reactie op stress is voor iedereen anders. Net zoals de ene mens angstiger is dan de andere mens. Het hangt af van je aanleg en van wat je al hebt meegemaakt in je leven. Maar door je – op jouw manier – te wapenen tegen stress, kun je doorgaans veel aan. Korteweg sluit af: “Stress is niet per definitie iets om te vermijden, of om bang voor te zijn. Maar houd de balans in de gaten. Je kunt best een keer tegen je grenzen aanlopen, als je maar zorgt dat je daar op tijd van herstelt.”

Geschreven door Anna Schouten