3V-zoekmethoden

Zoeken naar 3V-methoden: een speld in een hooiberg?

Volgens de Europese Richtlijn 2010/63/EU betreffende de bescherming van dieren die voor wetenschappelijke doeleinden worden gebruikt, is het gebruik van proefdieren niet toegestaan, tenzij er geen alternatieven beschikbaar zijn. Om dit te waarborgen moet het principe van de 3V's (Vervanging, Vermindering en Verfijning) te allen tijde worden toegepast (artikel 4). Om de 3V's te implementeren, moeten onderzoekers op de hoogte zijn van 3V-methoden.

Onderzoekers zijn bekend met het zoeken naar literatuur met betrekking tot hun onderwerpen. Het zoeken naar 3V-methoden vereist in veel gevallen echter specifieke vaardigheden. Er is veel informatie beschikbaar, dus hoe zorg je ervoor dat je alles hebt gevonden waar je naar op zoek was? Middels dit artikel hopen we de lezer handvatten te bieden, die het zoeken naar 3V-methoden faciliteren. Het artikel is geschreven met de EURL ECVAM Search Guide als basis. Deze Search Guide helpt bij het formuleren van een zoekstrategie voor 3V-methoden en is een nuttig hulpmiddel voor iedereen die met het zoeken naar 3V-methoden aan de slag gaat.   

Opzetten van een zoekstrategie

Voordat er wordt gestart met zoeken naar een van de 3V-methoden, is het belangrijk om een zoekstrategie te formuleren. Belangrijke onderdelen van deze strategie zijn: een zoekvraag, zoektermen en een lijst met mogelijk informatiebronnen. Alle zoekopdrachten starten bij het formuleren van een goede zoekvraag en (combinatie van) zoektermen. Op pagina’s 105 en 109 van de ECVAM Search Guide (editie 2013) staan twee voorbeelden van een zoekstrategie.

Een zoekopdracht kan zowel breed als specifiek zijn. Het is slim om te starten met een specifieke vraag in een 3V-omgeving door gebruik te maken van een zogenaamde ‘value-added database’ (de top van de pyramide, figuur 1). Een andere mogelijkheid is te starten met de Go3R website (zie tabel 1). In een dergelijke 3V-omgeving kan informatie over 3V-methoden makkelijker worden gevonden dan in een bredere context en het helpt de zoekopdracht te structureren. Na deze stap kan de zoekopdracht worden uitgebreid naar zogenaamde ‘broad-coverage databases’ met behulp van specifieke zoektermen, zoals de MeSH-term ‘animal use alternatives’ in PubMed. Voor meer informatie over MeSH-termen zijn op de website van PubMed verschillende instructiefilmpjes te vinden (zie link ‘meer informatie’ onderaan). 

Let op! Als er wordt gezocht in een database kan een thesaurus (synoniemenlijst) erg handig zijn voor het identificeren van relevante/correcte zoektermen en hun spelling. PubMed heeft een eigen thesaurus (MeSH-termen), die ook apart kan worden geraadpleegd voor het vinden van zoektermen en hun synoniemen. Net zoals bij overige zoekopdrachten naar literatuur, is het belangrijk dat ‘Boolean operators’ (AND, OR, NOT) en ‘wild cards’ (?, *, “…”) op de juiste manier worden gebruikt.

Bij het starten van een zoekopdracht naar 3V-methoden moet als eerste worden gekeken naar methoden die de dierproef kunnen vervangen. Vervolgens kan worden gezocht naar methoden die kunnen verminderen en verfijnen. Voor elke van de 3V’s moet een aparte zoekvraag worden geformuleerd.

Aandachtspunten

Met de volgende aandachtspunten moet rekening worden gehouden bij het zoeken naar 3V-methoden:
- zijn er in vitro studies mogelijk?
- zijn er studies mogelijk met ‘lagere’ dieren (bijvoorbeeld ongewervelden)?
- welke dieren/soorten zijn gevoelig voor de geplande behandeling?
- welke statistische methoden kunnen worden toegepast?
- wanneer worden analgesie en anesthesie toegepast?
- wanneer worden humane eindpunten toegepast?

7 stappen voor succesvol zoeken

In de EURL ECVAM Search Guide worden zeven stappen voor succesvol zoeken beschreven. Door deze stappen te volgen, kan een systematische en gestructureerde zoekopdracht worden uitgevoerd en wordt de hoeveelheid gemiste informatie geminimaliseerd.

Start met een vel papier en pen ►

1. State of the art, definieer waar je naar zoekt
2. Onderzoeksveld, doel, methoden
3. Kies informatiebronnen
4. Formuleer zoektermen

————————————————————————————————

Ga door met databases/websites ►

5. Start met een simpele vraag in een 3V-omgeving (bijv. 3RGuide, AnimAlt-ZEBET)
6. Zoek in een bredere context met 3V-limitaties (PubMed, MeSH) 
7. Verbreed het zoekveld door minder specifieke termen en meer synoniemen te gebruiken. 

Conclusie

Zoeken naar 3V-methoden moet worden gezien als een serieuze taak, die bovendien tijd kost. Het is belangrijk om op een gestructureerde manier te zoeken door goede zoektermen en verschillende informatiebronnen te gebruiken. Het kan handig zijn om er een informatiespecialist bij te betrekken. Vergeet niet om ook te documenteren wat je doet en wanneer, zodat iemand anders de zoekopdracht kan herhalen of controleren.