“Leer je kind het zelf te doen”

Eén op de drie Nederlandse scholieren ervaart druk door schoolwerk, dat is een verdubbeling ten opzichte van 2001. Dit bleek onlangs uit het Health Behaviour in School-aged Children-onderzoek, een rapport over het welzijn en de gezondheid van Nederlandse jongeren. Ondertussen kunnen ouders dankzij online leerlingvolgsystemen als Magister de schoolprestaties van hun kinderen makkelijker volgen. Hoogleraar Pedagogische Wetenschappen Susan Branje doet onderzoek naar de autonomie van jongeren en hun relaties. “Er valt veel winst te behalen binnen de manier waarop ouders betrokken zijn.”

Een pushmelding als je kind het huiswerk niet gemaakt heeft

Op de middelbare school van Susan Branjes oudste zoon gebruiken ze ook een leerlingvolgsysteem. Dit is een app voor ouders, waarop ze de cijfers van hun kind kunnen zien. Scholen kunnen er voor kiezen om, behalve de cijferlijst, nog veel meer informatie te delen. Boeken vergeten, huiswerk niet gemaakt of zonder reden absent? Ouders ontvangen een pushmelding op hun telefoon en zijn meteen op de hoogte. Volgens Susan Branje komt ze door de app weleens voor een dilemma te staan. “Vaak krijg ik een resultaat voor een toets binnen voordat mijn zoon het zelf heeft kunnen vertellen. Meestal zeg ik er daarom nog niks over, totdat hij er zelf over begint.”

"Bij kinderen waar het niet goed gaat op school, nodigt zo’n app ouders wellicht juist uit om méér betrokken te zijn."

Wisselende invloed van leerlingvolgsystemen

De betrokkenheid van ouders is uiteenlopend, merkt de hoogleraar. “Van ouders die wekelijks met de leerkracht praten om verhaal te halen tot ouders die er juist voor kiezen om een leerlingvolgsysteem helemaal niet te gebruiken.” Een app als Magister kan dus ook een wisselende invloed hebben op zowel de ouders als hun kinderen. “Bij kinderen waar het niet goed gaat op school, nodigt zo’n app ouders wellicht juist uit om méér betrokken te zijn. Misschien is dat dan ook wel nodig.” Wel vindt Branje dat er nog veel winst valt te behalen op ‘natuurlijker betrokken’ zijn. “Sommige vormen van betrokkenheid zijn niet bevorderlijk voor het welbevinden van het kind.”

Meer ruimte voor falen

De komst van het leerlingvolgsysteem ligt volgens Branje volledig in de lijn met een algemene trend waarbij jongeren de druk voelen om te presteren. “Vaak doen ze naast school ook nog allerlei activiteiten waarbij ze die druk opnieuw ervaren.” Tegelijkertijd hebben jongeren gemiddeld gezien ‘weinig faalervaringen’. “Alleen al het idee van mogelijk niet terecht komen waar je wilt zijn, kan heel erg zijn.” Er is meer ruimte nodig om te falen en te ontdekken, vindt Branje. “Laat de jeugd ook kennismaken met minder leuke dingen en laat ze zelf leren van fouten.”

Zelfstandigheid willen en laten zien is essentieel voor de ontwikkeling van jongeren.

Grote druk op keuzes die jongeren maken

Daarnaast ligt er volgens Branje ook een grote druk op keuzes die de jongeren moeten maken, zoals het kiezen voor een school of studie. “In deze tijd willen we overal voldoening uithalen. De betekenis van een baan is veranderd: het is een levensvervulling geworden.” Het aanbrengen van nuance is bij het maken van zo’n keuze volgens Branje heel belangrijk. “Hoe je bijvoorbeeld bij een leuke baan terechtkomt, is namelijk meestal relatief toevallig.” Ouders roept ze dan ook op om vertrouwen te hebben.

Zelfstandigheid is essentieel

Er zijn grote onderlinge verschillen tussen hoe ouders omgaan met de druk die hun kinderen ervaren. “Een app als Magister lokt makkelijk een controlerende rol uit bij ouders”, stelt Branje. Maar die controlerende rol staat haaks op de bevindingen in haar onderzoek naar autonomie en prestaties van jongeren. “Zelfstandigheid willen en laten zien is essentieel voor hun ontwikkeling.” Ouders kunnen de app daarentegen ook op een constructieve manier inzetten. “Als je op de app ziet dat je kind huiswerk heeft, kun je bijvoorbeeld samen een planning maken. Help je kind door het te leren om het zelf te doen.” Verschijnt er via de app een pushmelding met een slecht cijfer? “Ga dan niet mopperen dat je kind beter moet leren. Ga bijvoorbeeld samen zitten met je kind en stel vooral vragen: hoe heb je het aangepakt? Waardoor denk je dat het komt dat je een onvoldoende hebt? Hoe kun je het in het vervolg anders doen?” Er zijn naar Branjes mening dus genoeg mogelijkheden om de app positief te gebruiken.

Onderzoeksthema Dynamics of Youth

Wil je maatschappelijke problemen aanpakken, dan kun je het beste beginnen bij kinderen. Het Utrechtse onderzoeksthema Dynamics of Youth investeert in een veerkrachtige jeugd. Wetenschappers uit alle vakgebieden werken samen om kinderontwikkeling beter te leren begrijpen. Hoe helpen we kinderen en jongeren groeien en bloeien in onze snel veranderende samenleving?

Lees ook:

• Jeugd psychisch ongezond, maar wel gelukkig?: hoogleraar Mentale Gezondheidsbevordering Jeugd Marloes Kleinjan over de recente cijfers
• Hoogleraar Susan Branje over 'Waar hoor ik thuis?': “De identiteit van een persoon hangt nauw samen met de plek waar hij of zij thuis hoort”