COVID-19: Statistieken interpreteren

Als het aan prof. dr. Marcel van Assen ligt moeten we beter en meer statistiek gaan duiden. "We moeten de cijfers kunnen interpreteren zodat ze ons kunnen helpen beslissingen te maken over welke acties we moeten nemen om COVID-19 te matigen". Lees zijn opiniestuk hier.

Vanwege mijn frustratie met het nieuws, dat voornamelijk bestaat uit verwarde mensen die over het corona virus praten, ging ik op zoek naar data en statistieken over de ziekte. Gelukkig bestaan er een paar interessante websites die voorzien in up-to-date data (soms wel meerdere keren per dag) over het aantal positieve besmettingen per dag per land, of het dagelijkse en totale aantal sterfgevallen per dag.

Tomas Pueyo schreef een artikel, dat inmiddels miljoenen keren per dag gelezen wordt, waarin hij deze cijfers analyseerde en probeerde te interpreteren. Naast deze statistieken, zoals dat het gemiddeld 17.3 dagen duurt om te sterven na geïnfecteerd te worden met het virus, moeten we deze cijfers kunnen interpreteren zodat ze ons kunnen helpen beslissingen te maken over welke acties we moeten nemen om COVID-19 te matigen.

De statistieken van Tomas Pueyo laten duidelijk zien hoe ‘social distancing’ helpt om de besmettingen en dus het virus af te remmen. Wanneer je kijkt naar de data van de gebeurtenissen in Hubei, terug te vinden in grafiek 7, is duidelijk te zien dat het aantal besmettingen gelijk daalde toen er een lock-down werd afgeroepen. Analyses op nationaal niveau laten zien dat Aziatische landen die getroffen werden door het SARS-virus en vroegtijdig extreme maatregelen namen zoals Hongkong, Japan en Singapore, geen exponentiële groei hebben in het aantal COVID-19 besmettingen. Aan de andere kant zien we dat Europese landen, Korea en Amerika, die niet vroegtijdig in lock-down gingen, tot nu toe wel een exponentiële groei laten zien in besmettingen.

Vertraging is typerend voor de evolutie van een epidemie. Als we terugkijken naar het geval van Hubei is het in de data-analyses duidelijk te zien dat toen het aantal diagnostische gevallen dramatisch begon toe te nemen, het aantal werkelijke gevallen al in de duizenden was. Er is een vertraging van 11 tot 12 dagen te zien tussen het moment waar het aantal nieuwe echte besmettingsgevallen op zijn piek was (vlak voor de lock-down) en het moment dat het aantal van gediagnosticeerde besmettingsgevallen op zijn piek was. Daarom moeten we niet kijken naar het huidige aantal dagelijks vastgestelde besmettingsgevallen of dodelijke slachtoffers om te beoordelen of de maatregelen echt werken.

In Nederland is het controversiële besluit genomen dat basisscholen vanaf 16 maart gesloten blijven, terwijl basisscholen in het Verenigd Koninkrijk openblijven. In eerste instantie wilde de Nederlandse overheid ook dat de scholen openbleven, maar door druk vanuit de politiek en de samenleving is dit besluit aangepast. De economische kosten en beperkingen van individuele vrijheid van deze maatregel zijn enorm. Maar welke prijs betalen we voor onze gezondheid? Laten we kijken naar de beschikbare data.  

Ten eerste zijn er tot nu toe geen slachtoffers gemeld bij kinderen van 0-9 jaar oud. Ten tweede zijn jonge kinderen ook minder kwetsbaar voor het virus, zoals te zien is in onderstaand figuur. Daarin valt te zien hoeveel besmettingen er per leeftijdscategorie zijn. Het is opvallend dat de groep van kinderen tot 9 jaar erg klein is. Een verklaring daarvoor is dat het lastiger is om het virus bij kinderen vast te stellen. Omdat ze bij het hebben van het virus weinig tot geen symptomen vertonen, worden ze niet getest en wordt het virus bij hen dus ook niet vastgesteld. Omdat COVID-19 moeilijker over te dragen is bij geen of weinig symptomen, is het in het geval van kinderen in vergelijking met anderen minder waarschijnlijk dat de ziekte overgedragen wordt

Toch kunnen jongeren de ziekte nog overdragen. In hoeverre dit gebeurt is nog niet duidelijk. De Nederlandse overheid doet er de komende weken onderzoek naar. Het is echter niet duidelijk hoe het sluiten van basisscholen zal bijdragen aan de vermindering van besmettingen van de ziekte. Kinderen blijven met elkaar spelen, en er zullen wellicht kwetsbare opa’s en oma’s voor hun zorgen wanneer de ouders moeten werken. Anderzijds stijgen de economische kosten enorm. Helaas kunnen we de toekomstige doden en gediagnosticeerde gevallen van het Verenigd Koninkrijk en Nederland niet met elkaar vergelijken om de gevolgen van het sluiten van de basisscholen te zien. Dat is niet mogelijk omdat het Verenigd Koninkrijk de sociale contacten niet zo veel beperkt als Nederland dat doet. Daarom kunnen in het Verenigd Koninkrijk hoe dan ook meer dodelijke slachtoffers en gediagnosticeerde gevallen worden verwacht.

In het bovenstaande figuur is ook te zien dat mensen in de categorie 20-29 jaar het meest verantwoordelijk zijn voor de verspreiding van de ziekte. Dit wordt gesuggereerd door de vergelijking te maken tussen Italië en Korea. In Korea wordt breed getest, in Italië worden alleen mensen met serieuze klachten getest. De data in deze grafiek suggereren om sociale contanten met deze groep te beperken, omdat ze alleen milde symptomen vertonen maar veel interactie hebben met leeftijdsgenoten tijdens het studeren, werken en in hun sociale leven.

Wat brengt de toekomst voor COVID-19? Kan data en statistiek ons helpen om de toekomst te voorspellen? Wat voor mij moeilijk te beslissen lijkt, is wanneer ik weer het gewone leven moet oppakken. Het gevaar is om dit te vroeg te doen, maar (te) lang wachten brengt ook kosten met zich mee. Het zal niet gemakkelijk zijn om nu het land te besturen. Ondertussen blijf ik de statistieken en trends omtrent COVID-19 nauw volgen.