Afscheid Henk Kummeling: Onderwijs is altijd het antwoord
Henk Kummeling is sinds 2018 rector magnificus van de Universiteit Utrecht. Omdat hij op 26 maart 2025 afscheid neemt als rector magnificus, was hij gastschrijver voor de column in Illuster.
Onderwijs is altijd het antwoord
"Wat de vraag ook is, onderwijs is het antwoord." Een uitspraak die aan zovelen wordt toegeschreven dat het bijna als universele wijsheid kan worden beschouwd. En het klopt. Onderwijs is de sleutel tot het ontsnappen aan armoede, het beheersen van overbevolking en het bestrijden van conflicten en oorlogen.
Als rector magnificus heb ik altijd veel aandacht willen geven aan het belang van onderwijs. Daar was aan onze universiteit al veel aandacht voor, maar het onderwijs kon nog meer in het solletje worden gezet. Onderzoek werd te vaak gezien als dé maatstaf voor kwaliteit en academische carrières. Natuurlijk, onderzoek is cruciaal; het is de basis van ons onderwijs. Maar het leek alsof universiteiten wereldwijd waren vergeten dat onderwijs historisch gezien de eerste bestaansreden van de universiteit was. Via onderwijs maken we maatschappelijk het grootste verschil.
In Utrecht hebben we de basisvoorwaarden voor goed onderwijs op orde. We hebben het Center for Academic Teaching and Learning (CAT) dat trainingen geeft aan docenten en onderwijsinnovaties begeleidt, en we zorgen ervoor dat onze alumni ook in hun professionele leven via Onderwijs voor Professionals kunnen blijven leren.
Onderwijs draait steeds minder om de klassieke kennisoverdracht. Informatie is in onmetelijke hoeveelheden via een paar duimklikken beschikbaar en de cruciale vragen zijn nu: hoe betrouwbaar is die informatie? En hoe kom je daarachter? Daarnaast wordt de universiteit ook met een ander ingewikkeld vraagstuk geconfronteerd: de bereidheid om openhartig een gesprek te voeren over die betrouwbaarheid. Steeds vaker zie ik dat studenten en docenten gevangen raken in echokamers van gelijkgezinden op sociale media. De dialoog met andersgezinden wordt minder opgezocht. Deze ontwikkeling ondermijnt de essentie van een open academische cultuur, die vraagt om het bespreken van diverse perspectieven. Een open dialoog, waarnemingen ter discussie stellen en deze vanuit een ander gezichtspunt durven bekijken, zijn cruciaal om de wetenschap verder te brengen.
Het onderwijs kon nog meer in het solletje worden gezet
De universiteit heeft volgens de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) de taak om studenten niet alleen academisch te vormen, maar ook maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef bij te brengen. Laten we samen een universiteit creëren waar openheid en de moed om andere perspectieven te bekijken de norm zijn. Onderwijs is daarbij ons krachtigste instrument.
Afscheidscadeau
Tijdens de 389e Dies Natalis van de Universiteit Utrecht, op 26 maart 2025, neemt Henk Kummeling afscheid als rector magnificus. Hij heeft aangegeven in plaats van een persoonlijk cadeau, liever een bijdrage aan het Fonds voor Gelijke Kansen van het Utrechts Universiteitsfonds te krijgen.
Onze samenleving heeft met grote thema’s en problemen te maken. Daarom hebben we ze zo hard nodig, de studenten van nu. Ze zijn de denkers, vernieuwers en leiders van morgen. Soms hebben zij onze financiële steun nodig. Een kleine of grote bijdrage uit dit beurzenprogramma kan dan een wezenlijk verschil maken.
Namens Henk Kummeling, heel hartelijk dank.
Deze column verscheen in november 2024 in Illuster - het alumnimagazine van de Universiteit Utrecht. Illuster brengt de universiteit, haar alumni, studenten en medewerkers in beeld met interviews, artikelen en achtergrondverhalen.