Professioneel vermogen

Professioneel vermogen: hoe medewerkers in het publieke domein met professioneel vermogen druk en uitdagingen te lijf gaan.
Nina van Loon, i.s.m. prof. dr. Mirko Noordegraaf, prof. dr. Wilmar Schaufeli, dr. Maria Peeters, dr. Antoinette de Bont

Dit onderzoeksproject gaat over professioneel vermogen in het primair onderwijs. Onder professioneel vermogen wordt verstaan het vermogen van leerkrachten in het omgaan met de
vele en vaak moeilijke omstandigheden (verwachtingen, eisen, verplichtingen) die in (stakeholder)omgevingen op hen afkomen. In het huidige project onderzoeken wij (a) de mate
waarin leraren beschikken over professioneel vermogen, (b) de bronnen van dit vermogen en (c) de effecten van dit vermogen, zowel op welbevinden als kwaliteit van onderwijs.
Het vernieuwende in deze onderzoekslijn is dat we afstand nemen van de veelal negatieve benaderingen van publieke professionals als passieve slachtoffers die lijden onder het
‘systeem’ wat ze niet kunnen veranderen. Meestal gaat literatuur en onderzoek over deze professionals over passieve coping, zeker in het publieke domein omdat ‘het systeem’ als
zodanig niet door medewerkers te veranderen is. Echter, in tegenstelling tot ons richten op disfunctioneel gedrag richten wij ons op ‘capability’ of vermogen als tegenhanger hiervan. Wij
zetten het beeld neer van een professional die in meer of mindere mate gebruik maakt van een krachtig handelingsrepertoire waarin hij zich uitspreekt, op tijden weerstand biedt,
verschillende stakeholder belangen afweegt, en zelf actief participeert in het ontwikkelen van standaarden en het werk en op die manier eigenaarschap heeft over zijn eigen werk. Wij
verwachten dat zo een manier van omgaan met de druk en verwachtingen positieve gevolgen heeft voor het welzijn en de prestaties van publieke professionals.
We combineren kennis over professionalisme, onderwijsprocessen, ‘street‐level’ bureaucratie en ‘welbevinden’. We zetten multi‐methodisch in; we voeren zowel enquêtes uit,
als kwalitatief onderzoek via interviews en focusgroepen. Voor het meten van professioneel vermogen hebben we een schaal ontwikkeld en gevalideerd (Van Loon et al., under review). We verwachten dat we in de loop van 2015 inzicht kunnen bieden in hoe organisatie‐ en persoonlijke factoren het professioneel vermogen van leraren (n=919) beïnvloeden, en hoe dit
vermogen gerelateerd is aan de prestaties (volgens de leidinggevende) en het welbevinden van leraren. Eerste analyses laten o.a. zien dat leraren die meer netwerken meer professioneel
vermogen hebben, en leraren met hoger professioneel vermogen meer bevlogen zijn.