Politieke concepten en ideologieën

De vrijheid leidt het volk, schilderij van Eugène Delacroix

Taal reflecteert niet alleen de werkelijkheid, hij vormt haar ook. Daarom kan de oorzaak van veel staatkundige conflicten gevonden worden in de strijd om betekenis van sleutelconcepten uit onze politieke woordenschat. Binnen het thema Politieke concepten onderzoeken we de geschiedenis van politieke talen, ideeën, concepten, en ideologieën van de oudheid tot heden, maar met een focus op de vroegmoderne en moderne periodes.

Politieke concepten begrijpen in hun context

Van vrijheid tot gelijkheid, van democratie tot revolutie, het cluster ‘politieke concepten’ onderzoekt in brede zin de geschiedenis van concepten die centraal staan in de politieke moderniteit. Voortkomend uit het inzicht dat wij de betekenis van een concept alleen kunnen begrijpen als wij snappen hoe mensen het concept in hun tijd gebruikte in het debat, streven wij ernaar om deze concepten in hun oorspronkelijke context te plaatsen. Deze reconstructie stelt ons in staat om beter te begrijpen hoe nieuwe normatieve talen en waarden zich ontwikkelen en stimuleert het onderzoeken van nieuw terrein, waardoor alternatieve perspectieven ontstaan.

We onderzoeken hoe concepten instituties onderbouwen en hoe deze het nemen van actie zowel mogelijk maken als wel beperken, de grenzen van actie zijn immers wederkerig gerelateerd aan de grenzen van het denkbare. Welke concepten waren centraal in een bepaald politiek debat in het verleden en wat kan deze centrale plaats ons vertellen over deze vroegere samenleving? In welke mate hadden mensen in het verleden een ander beeld bij onze sleutelconcepten en hoe kan het begrijpen van deze verschillen ons helpen in het heden? Dit zijn enkele van de vragen waar de leden van het cluster ‘politieke concepten’ zich mee bezighouden vanuit een Europees, vergelijkend en mondiaal perspectief.

Onderzoekers in dit thema