Marion van Brederode

Samenvatting onderzoeksplan

Creatief en kritisch denken en handelen zijn essentiële vaardigheden om complexere vraagstukken op te lossen. Het is daarom van belang grip te krijgen op hoe kritisch en creatief denken en handelen versterkt kunnen worden bij leerlingen. Voor kritisch denken hebben meerdere vooropgezette- en evaluerende praktijkonderzoeken al aangetoond dat het practicum bij de natuurwetenschappelijke vakken goed kan worden ingezet om het kritisch denken bij leerlingen en studenten te stimuleren, maar dat practica ook het tegenovergestelde effect kunnen hebben. Het blijkt dat het hierbij vooral van belang is welke instructies leerlingen bij hun opdrachten ontvangen.

Voor de bètadidactiek is het aanleren van, of het beroep doen op, creativiteit nog niet gestructureerd uitgewerkt. Veel VO-leerlingen-zullen bètavakken dan ook niet als creatieve vakgebieden zien. Gelukkig kunnen we hierbij leren van onderzoek in het aangrenzende onderzoeksveld van vakdidactiek bij ontwerpvakken. Hier is creativiteit een meer ontgonnen terrein en heeft men al meer grip gekregen op wat een creatief proces kenmerkt, wat creativiteit kan belemmeren en hoe creativiteit gestimuleerd kan worden. Ook hierbij geldt dat er een gevoelige interactie is met de instructies in de opdracht: onderzoek in het primair onderwijs heeft aangetoond dat gestructureerde ondersteuning van peerfeedbackprocessen bij ontwerpopdrachten het creatieve proces bij leerlingen ondersteunt, terwijl ongestructureerde inzet juist het creatieve proces kan blokkeren.

In dit onderzoek zal een geconcretiseerd instructiemodel worden ontworpen, dat gebaseerd is op expertises uit verschillende vakgebieden, om kritisch en creatief denken en handelen bij het practicum van de bètavakken te versterken bij leerlingen.