Waarom zijn er jongens en meisjes?
"Eerst een kort biologisch antwoord. De biologie verdeelt mensen grofweg in twee ‘geslachten’ (of: ‘seksen’): man en vrouw. Het eerste ben je door de geslachtschromosomen XX in je lichaam, het tweede door de geslachtschromoso- men XY. De geslachten zijn samen nodig voor de voortplan- ting van de mens.
Sociaal gender
Mensen hebben niet alleen een biologisch geslacht, maar ook een ‘(sociaal) gender’. Je gender is gekoppeld aan
je geslacht en geeft de sociale betekenis weer die een samenleving geeft aan dat geslacht. Het weerspiegelt met andere woorden wat het in een samenleving betekent om een man of vrouw te zijn. Daarbij gaat het om heel veel verschillende, doorgaans ongeschreven normen. Bijvoorbeeld: ‘Jongens horen met auto’s te spelen, meisjes met poppen’, ‘Echte mannen huilen niet’ en ‘Voetbal is geen sport voor vrouwen’.
Gender speelt een grote rol in het gedrag en de keuzes van mensen. Je omgeving legt vaak onbewust en subtiel, maar soms ook bewust en stevig druk op je om je gedrag en keuzes aan te passen aan het sociale gender dat bij jouw biologische sekse ‘hoort’. Elke aanpassing versterkt daarbij de schijn van vanzelfsprekendheid van dit sociale gender – en daarmee de invloed ervan.
Het sociale gender dat aan je biologische sekse is gekoppeld, beïnvloedt niet alleen je eigen denken en handelen. Het kan ook bepalen hoe anderen je zien of behandelen en (daarmee) welke kansen je hebt in het leven. Zo krijgen vrouwen wereldwijd gemiddeld minder betaald dan mannen terwijl ze hetzelfde werk doen. En mogen meisjes in Afrika of het Midden-Oosten vaker niet naar school dan jongens.
Genderidentiteit
Een sociaal gender, inclusief de druk die dit op je legt, is lang niet altijd iets waarvan je je bewust bent. Maar het kán dat wel zijn. En het kan zelfs een sterk gevoel van beklemming veroorzaken. Niet iedereen herkent zich namelijk in het sociale gender dat aan zijn of haar biologische geslacht verbonden is. Of in elk geval niet altijd en niet volledig.
Niet iedereen herkent zich in het sociale gender dat aan zijn of haar biologische geslacht verbonden is. Of in elk geval niet altijd en niet volledig.
Veel mensen herkennen zichzelf meer in het andere sociale gender, in beide genders of in geen van de genders. Hun ‘genderidentiteit’ wijkt daarmee af van het sociale gender dat aan hun biologische geslacht verbonden is. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat je biologisch een man bent, maar je meer vrouw voelt; dat je biologisch een vrouw bent, maar je meer man voelt; dat je je in beide genders herkent; of dat je jezelf juist in geen van beide sociale genders kunt vinden. De categorisering in twee sociale genders is kortom een versimpeling van de werkelijkheid. Waarom houdt deze versimpeling stand? Misschien doordat die werkelijkheid te complex is voor veel mensen om te begrijpen. Zonder de categorisering in genders raakt hun brein wellicht overweldigd (‘cognitief overbelast’).
Deze vraag is beantwoord door:
Dr. Joyce Endendijk
Universitair Docent Sociale Wetenschappen
j.j.endendijk@uu.nl