Waarom hebben we vakken die we misschien niet eens later nodig hebben?
"Het klopt dat je je vaak kan afvragen waarom je iets leert op school. Leren schrijven en rekenen lijkt nog logisch. Het zijn zaken die je later nodig zal hebben, maar waarom moet je al de rest leren? Wist je dat er zelfs ook mensen zijn die zich soms luidop afvragen of dat rekenen en schrijven ook wel nog nodig is, nu we vaak op schermen aan het tikken zijn en we een supersnelle rekenmachine op zak hebben?

Er zijn verschillende redenen waarom we op school leren wat we leren, ik noem er een paar. Ten eerste blijft het belangrijk om als mens te kunnen inschatten of de resultaten die de technologie ons levert wel juist zijn. Zonder achtergrondkennis is het moeilijk om te weten of het zoekresultaat in Google wel correct is, of de berekening van die Excel- formule wel kan kloppen of als de TomTom of GPS je wel de juiste richting uitstuurt. Zo kwam deze buschauffeur in de verkeerde stad uit.
Een tweede reden is dat dergelijke nutteloze informatie je vaak referentiekaders geeft. Referentiekaders zijn een combinatie van jouw eigen waarden, jouw meningen, normen en ervaringen die mee bepalen hoe je iets waarneemt en beoordeelt. Door de brede kennis die je zo opdoet, leer je vaak beter begrijpen wat er in je omgeving gezegd wordt of wat er gebeurt. Geschiedenis helpt je crisissen zoals in Oekraïne beter begrijpen, biologie helpt je beter de milieu-uitdagingen vatten, enzovoort. En het is handig dat we samen veel van dat referentiekader met elkaar kunnen delen, zodat we elkaar beter kunnen begrijpen. Onder andere daarom leren we vaak samen dezelfde dingen op school.

Een derde reden heeft minder met jou te maken, maar met meer met de hele samenleving. De filosofe Hannah Arendt heeft ooit uitgelegd dat een taak van onderwijs ook is om te conserveren of te bewaren. Als samenleving moeten we goed nadenken over wat we de volgende generatie – jij dus en je leeftijdsgenoten – willen meegeven zodat jullie het wiel niet opnieuw moeten uitvinden. Of ook omdat wij het als samenleving belangrijk vinden, zoals bijvoorbeeld dat jullie de Nachtwacht kunnen herkennen en liefst ook kunnen appreciëren. Arendt voegt er wel aan toe dat elke generatie op zijn beurt die keuzes zal moeten maken. Daarom dat wat jij op school moet leren regelmatig aangepast wordt.
Als samenleving moeten we goed nadenken over wat we de volgende generatie – jij dus en je leeftijdsgenoten – willen meegeven zodat jullie het wiel niet opnieuw moeten uitvinden.
Op school leer je dus wat we als samenleving belangrijk vinden:
- Om te bewaren voor de volgende generaties
- Om elkaar te kunnen begrijpen
- Om later vooruit te kunnen in het leven
Ten slotte is wat nutteloos is, vaak iets heel persoonlijks. Zelf heb ik niks met voetbal, maar voor veel mensen is dit de belangrijkste bijzaak ter wereld. Omdat de meningen over wat belangrijk is om te leren nogal kunnen verschillen, blijven we daarom altijd discussiëren over wat er op school wel en niet aan bod moet komen."

Deze vraag is beantwoord door:
Dr. Pedro de Bruyckere
Pedagoog, onderzoeker en docent
p.debruyckere@uu.nl