Hoe kunnen ouders het perspectief van hun kind innemen?
"Het perspectief van je kind innemen doe je door te luisteren, luisteren en nog eens luisteren... Eigenlijk precies wat je ook moet doen wanneer je het perspectief van ieder ander wilt innemen. Dat klinkt eenvoudig, maar de valkuil is dat je je eigen ervaringen gebruikt om in te vullen wat je kind zal voelen of denken en dat je dat ook meteen zegt. Misschien zit je goed met je invulling, maar het kan ook zijn dat je de plank volledig mis slaat en dat je vervolgens niet meer te horen krijgt wat je kind nu ècht voelde of dacht. Om daar wel achter te komen moet je dus luisteren...en alleen je mond open doen om een vraag te stellen of om te checken of je het snapt."
Het perspectief van je kind innemen doe je door te luisteren, luisteren en nog eens luisteren...
Perspectief innemen betekent dat je een situatie vanuit het gezichtspunt van de ander bekijkt; je gaat als het ware in andermans schoenen staan om op die manier te proberen te begrijpen wat de ander denkt, voelt of wil (Davis, 2014). De ontwikkeling van perspectief innemen begint wanneer kinderen als ze een jaar of twee zijn het onderscheid leren maken tussen hun eigen emoties en die van anderen (Hoffman, 2000), maar gaat nog door tot in de jongvolwassenheid (Crone & Fuligni, 2020). Perspectief innemen is een belangrijke vaardigheid; mensen die geneigd zijn het perspectief van anderen te nemen zijn bijvoorbeeld vaak meer empathisch (Van der Graaff et al., 2018), hebben minder vooroordelen (Miklikowska et al., 2018) en hebben betere relaties met anderen (Smith & Rose, 2011). Door het perspectief van je kind in te nemen, laat je je kind merken dat wat het ervaart belangrijk is. Bovendien laat je hiermee voorbeeldgedrag zien: kinderen van ouders die vaker het perspectief van hun kind innemen, nemen later zelf ook vaker het perspectief van anderen in (Soenens et al., 2007; Van Lissa et al., 2013).
De ene persoon is beter in perspectief innemen dan de ander. Dat wil zeggen, mensen verschillen in de mate waarin ze goed kunnen inschatten wat een ander denkt. Toch is het niet zo dat mensen die heel goed zijn in perspectief innemen dat in alle situaties ook makkelijk doen (Davis, 2014). Perspectief innemen gaat niet vanzelf; je moet je eigen visie even “on hold” zetten en je actief open stellen voor die van de ander. Over het algemeen gaat dat makkelijker bij personen met wie je je verbonden voelt dan met personen met wie je geen band hebt en gaat het makkelijker met personen die op je lijken dan met personen die bijvoorbeeld een andere culturele achtergrond hebben of uit een andere sociale kring komen. Wat dat betreft zou het perspectief innemen van je kind dus “een eitje” moeten zijn. Toch zul je vast de ervaring hebben dat het bepaald niet makkelijk is om bijvoorbeeld het perspectief in te nemen van je kleuter die weigert naar school te gaan of dat van je puber die er politieke voorkeuren op nahoudt die haaks staan op die van jou. Perspectief innemen gaat nu eenmaal moeilijker wanneer het perspectief van de ander bij jou negatieve emoties oproept.
Bedenk dat het innemen van het perspectief van je kind, niet betekent dat je het eens moet zijn met wat je kind wil of denkt. Juist wanneer je het niet eens bent met je kind, is het weliswaar moeilijker om perspectief in te nemen, maar is het ook extra belangrijk het toch te doen. Door te luisteren, luisteren en nog eens luisteren kun je je kind beter begrijpen en dit helpt om jullie band goed te houden, ondanks jullie verschillende perspectieven.
De ene persoon is beter in perspectief innemen dan de ander. Dat wil zeggen, mensen verschillen in de mate waarin ze goed kunnen inschatten wat een ander denkt. Toch is het niet zo dat mensen die heel goed zijn in perspectief innemen dat in alle situaties ook makkelijk doen (Davis, 2014). Perspectief innemen gaat niet vanzelf; je moet je eigen visie even “on hold” zetten en je actief open stellen voor die van de ander. Over het algemeen gaat dat makkelijker bij personen met wie je je verbonden voelt dan met personen met wie je geen band hebt en gaat het makkelijker met personen die op je lijken dan met personen die bijvoorbeeld een andere culturele achtergrond hebben of uit een andere sociale kring komen. Wat dat betreft zou het perspectief innemen van je kind dus “een eitje” moeten zijn. Toch zul je vast de ervaring hebben dat het bepaald niet makkelijk is om bijvoorbeeld het perspectief in te nemen van je kleuter die weigert naar school te gaan of dat van je puber die er politieke voorkeuren op nahoudt die haaks staan op die van jou. Perspectief innemen gaat nu eenmaal moeilijker wanneer het perspectief van de ander bij jou negatieve emoties oproept.
Bedenk dat het innemen van het perspectief van je kind, niet betekent dat je het eens moet zijn met wat je kind wil of denkt. Juist wanneer je het niet eens bent met je kind, is het weliswaar moeilijker om perspectief in te nemen, maar is het ook extra belangrijk het toch te doen. Door te luisteren, luisteren en nog eens luisteren kun je je kind beter begrijpen en dit helpt om jullie band goed te houden, ondanks jullie verschillende perspectieven."
Bronnen
Crone, E. A., & Fuligni, A. J. (2020). Self and others in adolescence. Annual review of Psychology, 71(1), 447-469.
Davis, M.H. (2014). Empathy and prosocial behavior. In (eds.) D.A. Schroeder & W.G. Graziano: The Oxford Handbook of Prosocial Behavior. Oxford University Press.
Hoffman, M. L. (2000). Empathy and moral development: Implications for caring and justice. Cambridge University Press.
Miklikowska, M. (2018). Empathy trumps prejudice: The longitudinal relation between empathy and anti-immigrant attitudes in adolescence. Developmental Psychology, 54(4), 703.
Smith, R. L., & Rose, A. J. (2011). The “cost of caring” in youths' friendships: Considering associations among social perspective taking, co-rumination, and empathetic distress. Developmental Psychology, 47(6), 1792.
Soenens, B., Duriez, B., Vansteenkiste, M., & Goossens, L. (2007). The intergenerational transmission of empathy-related responding in adolesecence: The role of maternal support. Personality and Social Psychology Bulletin, 33, 299 –311.
Van Lissa, C. J., Hawk, S. T., de Wied, M., Koot, H. M., van Lier, P., & Meeus, W. (2014). The longitudinal interplay of affective and cognitive empathy within and between adolescents and mothers. Developmental Psychology, 50(4), 1219.
Deze vraag is beantwoord door:
Dr. Jolien van der Graaff
Universitair Docent Jeugd & Gezin
j.vandergraaff@uu.nl