Veelgestelde vragen door ouders
Wereldwijd krijgen kinderen gemiddeld hun eerste smartphone wanneer ze 10 jaar zijn. In Nederland besluiten veel ouders hun kinderen een smartphone te geven in de bovenbouw van de basisschool. De juiste leeftijd waarop u als ouder uw kind zijn of haar eerste smartphone kan geven is echter voor ieder kind anders. Het is verstandig om rekening te houden met de mate waarin uw kind beschikt competenties om zich bewust en kritisch te kunnen bewegen in de online wereld. Wanneer u denkt dat uw kind in staat is om de verantwoordelijkheden te dragen die bij het bezit van een smartphone komen kijken, kunt u met uw kind het gesprek aangaan over de aanschaf van een smartphone en samen afspraken maken over het gebruik ervan.
Vaak wordt voor jongeren in de leeftijd van 10 tot 12 jaar een schermtijd van maximaal 2 uur per dag geadviseerd. Voor jongeren vanaf 12 jaar luidt het advies: maximaal 3 uur per dag. Echter is het ook goed om aandacht te hebben voor wát uw kind op zijn of haar smartphone en computer doet. De computer gebruiken voor schoolwerk of samen met een vriend of vriendin een actief beweegspel spelen is wat anders dan urenlang passief filmpjes kijken op YouTube. Het belangrijkste is dat het schermgebruik van uw kind niet ten koste gaat van andere belangrijke activiteiten zoals afspreken met leeftijdsgenoten, sporten, school en slapen. Een gezonde balans tussen schermgerelateerde activiteiten en niet-schermgerelateerde activiteiten is dus van belang. Oogartsen adviseren de 20-20-2 regel aan te houden: na 20 minuten schermtijd, 20 seconden pauze houden en breng 2 uur per dag buiten door. Als uw kind teveel tijd doorbrengt achter een scherm doorbrengt en te weinig buiten is, kan dit namelijk leiden tot bijziendheid. Dit komt omdat uw kind dan te lang naar iets kijkt wat dichtbij is en te weinig buitenlucht krijgt waarin een stofje zit dat ervoor zorgt dat het oog rond blijft en cellen niet beschadigen. Maak samen met uw kind afspraken over schermgebruik. Vraag bijvoorbeeld aan uw kind zelf wat hij of zij een redelijke schermtijd per dag vindt en kom samen tot een akkoord. Schrijf de gemaakte afspraken op, zodat u deze erbij kunt pakken als dat nodig is.
Om de online veiligheid van uw kind te waarborgen, is het belangrijk dat u inzicht heeft in de online activiteiten van uw kind. Een goede manier om inzicht te krijgen in de online activiteiten van een kind is om hierover open gesprekken te voeren met uw kind door vragen te stellen over wat uw kind allemaal doet en meemaakt online. Door middel van deze gesprekken kunt u proberen om uw kind te begeleiden naar veilig internetgebruik. Hierbij is het van belang om de mogelijke risico’s te bespreken (bijvoorbeeld dat het gevaarlijk kan zijn om persoonlijke gegevens online te delen). Tevens is het goed om zelf de websites te bezoeken die uw kind gebruikt of online informatie op te zoeken over de mogelijke risico’s van deze sites. Verder kunt u ook de online profielen van uw kind regelmatig bekijken. Het advies hierbij is wel om met uw kind te bespreken dat u dit doet. Daarnaast is het een optie om toezicht te houden op de online activiteiten van uw kind en desgewenst limieten in te stellen met behulp van een app op uw smartphone (zoals ‘Schermtijd’ voor iOS en ‘Digitaal welzijn’ voor Android). Mogelijkheden om het internetgebruik van uw kind te monitoren zonder behulp van technologie zijn bijvoorbeeld in dezelfde ruimte aanwezig zijn wanneer uw kind gebruikmaakt van digitale devices of ervoor kiezen digitale devices in een gemeenschappelijke ruimte te plaatsen. Opnieuw is er geen sprake van een perfecte aanpak die in elk gezin werkt. Het is een kwestie van onderzoeken en ontdekken welke strategie(ën) of combinatie van strategieën werken en goed aanvoelen.
Wanneer het internetgebruik van kinderen betreft, zal er altijd een tip tevoorschijn komen: praat erover. Toch is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Wanneer een ouder met zijn of haar kind praat over de gevaren van het internet, zoals bijvoorbeeld sexting, zullen sommige kinderen dit als ongemakkelijk ervaren. Belangrijk hierbij is het vroegtijdig aanstippen van zulke onderwerpen. Op deze manier wennen beiden eraan dat deze onderwerpen open besproken worden. Wanneer er open en geïnteresseerde vragen worden gesteld over de gevoelens en gedachten van het kind, biedt dat een veilige omgeving voor het gesprek. Van belang is het bieden van ruimte voor het kind om zijn of haar ervaringen en zienswijze over bepaalde aspecten van het internet te delen. Internet kan immers ook een leuke plek zijn. Eventueel kunnen u en uw kind samen apps en websites bekijken.
Wellicht maakt u zich zorgen over de hoeveelheid tijd die uw kind op sociale media of aan gamen spendeert. Wanneer men spreekt over problematisch (verslaafd) internetgebruik, komen er een aantal signalen naar voren: uw kind heeft overmatig aandacht voor sociale media of games, verwaarloost werk/school en hobby's, voelt zich slecht wanneer hij of zij geen internet kan gebruiken, spreekt nooit meer offline af met leeftijdsgenoten en er ontstaan regelmatig problemen of discussie in het gezin omtrent het gebruik van sociale media of games. Wanneer u het gevoel heeft dat uw kind problematisch gebruik van sociale media of games vertoont, is het raadzaam om samen in gesprek te gaan of hulp te zoeken.
Wanneer u zich zorgen maakt over het online gedrag van uw kind kunt u altijd eerst in gesprek gaan met uw eventuele partner of een andere familielid, en vervolgens met het kind zelf. Het is hierbij belangrijk een open gesprek te voeren over wat er opvallend is aan het gedrag. U kunt (opnieuw) afspraken maken en aangeven wat u van het kind verwacht. Wanneer het online gedrag van het kind zorgelijk blijft, zou u kunnen proberen via school hulp in te schakelen. Wanneer u denkt dat uw kind last heeft van psychische problemen als gevolg van het internetgebruik is het altijd verstandig in gesprek te gaan met een huisarts. Deze zou u kunnen doorverwijzen naar andere specialisten, zoals een kinderpsycholoog.
De juiste manier om onderscheid te maken tussen ‘nuttig’ schermtijd en vrije tijd/ontspanning zal voor elk gezin verschillen. U zult hierin zelf het beste kunnen inschatten wat uw kinderen nodig hebben en in hoeverre zij zelf de juiste keuzes kunnen maken. Er kan gezamenlijk worden besproken welke websites, apps en games bedoeld zijn voor ‘nuttige’ doeleinden en welke voor vrijetijdsbesteding. Verder kunt u met uw gezin tijden afspreken waarop digitale devices kunnen worden gebruikt voor educatieve doeleinden en tijden waarop deze kunnen worden gebruikt om te ontspannen. U kunt ervoor kiezen om een maximum tijd af te spreken die uw kinderen dagelijks aan smartphone ontspanning mogen besteden. Wanneer kinderen het lastig vinden om zich aan de gemaakte afspraken te houden, kan het verstandig zijn om de digitale devices beschikbaar te stellen in een gezamenlijke ruimte in huis, zoals in de woonkamer. Hierdoor zijn kinderen vaak minder snel geneigd zich tijdens de ‘nuttige’ schermtijd te begeven naar websites die niet als nuttig of educatief zijn bestempeld.
Op de vraag of internetgebruik negatieve gevolgen heeft voor de mentale gezondheid van uw kind is geen eenduidig antwoord te geven. Dit komt omdat dit afhangt van meerdere factoren, zoals persoonlijke en omgevingsfactoren, het moment en de mate van gebruik en wat uw kind online doet. Zo kan met name internetgebruik vlak voor het slapen van invloed zijn op de nachtrust van uw kind. Daarnaast hebben we in eerder onderzoek gevonden dat niet de hoeveelheid tijd die jongeren op sociale media doorbrengen, maar het vertonen van problematisch (verslaafd) gebruik van sociale media zorgt voor meer aandachtsproblemen en impulsiviteit. Ook blijkt uit ons onderzoek dat problematisch sociale mediagebruik ervoor zorgt dat jongeren minder tevreden zijn over hun leven. Daarentegen is er geen verband gevonden tussen de hoeveelheid tijd die jongeren op sociale media doorbrengen en levenstevredenheid. Door de relatief recente ontwikkeling van het internet is er nog veel onbekend over de effecten van internetgebruik en is aanvullend onderzoek nodig.
Gematigd gebruik van internet en sociale media kan ook positieve uitwerkingen hebben op uw kind op zowel cognitief en sociaal vlak. Zo heeft onderzoek aangetoond dat het spelen van videogames bevorderend kan werken op het concentratievermogen. Wanneer in videogames wordt samengewerkt tussen kinderen kan dit ook positieve gevolgen hebben voor prosociaal gedrag en het empathisch vermogen. Dit prosociale gedrag is vaak terug te zien in de offline wereld. Tevens kan het hen helpen nieuwe vriendschappen te sluiten met kinderen van verschillende achtergronden, het ontwikkelen van creativiteit en het uitwisselen van ideeën. Wanneer kinderen gebruik maken van educatieve websites en/of apps, blijkt dat dit een positieve bijdrage levert aan onder andere hun taalontwikkeling. Tot slot kan internetgebruik ook bijdragen aan de maatschappelijke betrokkenheid van een kind, zoals op politiek gebied.