Publieksdialoog "Tussen Like en Leegte"

Illustratie door Peter Kolpa (2025)

27 mei 2025, Universiteitsbibliotheek UU Binnenstad

Wat is de rol van smartphones en sociale media in de steeds vaker voorkomende mentale problemen onder jongeren in Nederland? En waar ligt de balans tussen hulpmiddelen on makkelijker contact met elkaar kunnen maken, of juist om continue je aandacht vast te houden? Over dit thema gingen we in gesprek tijdens de publieksdialoog "Tussen Like en Leegte".

Vier sprekers; drie inhoudelijk experts en één ervaringsdeskundige, deelden hun inspirerende perspectieven:

  • Prof. dr. Stefan van der Stigchel is hoogleraar Cognitieve Psychologie aan de Universiteit Utrecht, en het hoofd van de AttentionLab onderzoeksgroep. Hij houdt zich dagelijks bezig met hoe onze aandacht en ons visueel bewustzijn ons beeld van de wereld wormen.
  • Prof. dr. Annette Markham is hoogleraar Media Literacies and Public Engagement aan de Universiteit Utrecht, is digitaal etnograaf en onderzoekt hoe we ons als mens verhouden tot de toenemende digitaliserende- en data-gedreven wereld
  • Samui Winterwerp is GZ-psycholoog en doet onderzoek naar problematisch social mediagebruik en gamen. 

Vanuit de Verhalenbank Psychologie was er een bijzondere bijdrage van iemand die zelf aan den lijve heeft ondervonden welke leegte online populariteit met zich mee kan brengen. Gezamenlijk gingen we in gesprek over de  paradox van sociale media en smartphones. Beiden zijn immers niet zomaar hulpmiddelen: ze zijn ontworpen om onze aandacht vast te houden, waarbij biochemische processen een rol spelen die lijken op die van een verslaving. Onderzoek laat zien dat mensen die veel op hun telefoon zitten of sociale media gebruiken zich vaker somber, gestrest of angstig voelen. Ook slapen ze vaak slechter en zijn ze minder tevreden over zichzelf. Jongeren die uren per dag scrollen, hebben gemiddeld minder zelfvertrouwen en voelen zich minder gelukkig dan jongeren die hun telefoongebruik beperken. Sommige onderzoeken spreken zelfs van een verdubbeling van het risico op mentale klachten bij overmatig gebruik. Toch is het niet alleen maar negatief. Als mensen sociale media gebruiken om echt contact te maken, kan het ook helpen tegen eenzaamheid. Het verschil zit in hoe en waarom we het gebruiken: gebruiken we het om echt in contact te zijn met anderen, of om een leeg gevoel op te vullen?