Macht aan het volk door AI? De socio-technische dynamiek van AI en democratie

De snelle opmars van kunstmatige intelligentie (AI) raakt onze samenleving en de manier waarop we onze democratie vormgeven. AI brengt zowel nieuwe kansen als risico’s met zich mee. Zo kan het leiden tot de verspreiding van misinformatie en de toenemende invloed van grote technologiebedrijven. Maar tegelijkertijd biedt AI ook mogelijkheden om burgers meer te betrekken bij de besluitvorming en zo de democratie te versterken.
Dit onderzoek duikt dieper in deze complexe relatie vanuit een socio-technisch perspectief, wat betekent dat we zowel de invloed van AI op democratische instellingen onderzoeken als de manier waarop die instellingen op hun beurt het gebruik van AI beïnvloeden. Centrale vragen daarbij zijn: Hoe ziet deze interactie tussen AI en democratie eruit en hoe kan AI worden ingezet om belangrijke democratische waarden zoals participatie en legitimiteit te versterken?
Om die vraag te beantwoorden, gebruiken we diverse onderzoeksmethoden, zoals interviews, observaties en analyses van online discussies. We richten ons op concrete casestudies binnen het democratische en politieke domein, zoals overheidsprogramma's voor 'participatieve AI' en het gebruik van AI door politieke partijen.
Op deze manier krijgen we een beeld van verschillende scenario’s in de wisselwerking tussen AI en democratie en hoe politici AI gebruiken. Daarnaast laat het zien hoe effectief overheden zijn in het vormgeven van AI-beleid en zo deze technologie ‘democratischer’ maken. Door bijvoorbeeld te kijken naar hoe publieke discussies over AI en democratische waarden gevoerd worden, krijgen beleidsmakers, burgers en private en (overheids)organisaties inzicht in hoe AI kan worden ingezet zodat iedereen hiervan kan profiteren, en niet alleen een select gezelschap.
Jasper Kars krijgt als senior beleidsmedewerker Data & AI bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in zijn werk te maken met de interactie tussen AI en democratie. In dit onderzoek wil hij wat afstand nemen en kritisch kijken naar de transformerende kracht van AI als een nieuwe vorm van macht in democratische samenlevingen.
Projectleider
Jasper Kars, PhD student en senior beleidsmedewerker Data & AI bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
Wetenschappelijk begeleiders
Prof. dr. Albert Meijer en dr. Maarten Hillebrandt