Toetsen op twee niveaus, kan dat?

Scholier maakt een toets met pen en papier

Is het mogelijk om toetsen te maken op twee niveaus, zodat je als docent beter zicht krijgt op de potentie van leerlingen en zij het beste uit hun leerproces kunnen halen? Met die vraag klopte het Yuverta vmbo in Amsterdam-West aan bij Onderwijsadvies & Training. Docenten van verschillende secties onderzochten met onderwijskundig adviseur Steven Raaijmakers de mogelijkheden.

Fundament leggen in vooronderzoek 

In een werksessie is eerst samen gekeken naar de verschillen en overeenkomsten tussen de niveaus. Wat wordt er eigenlijk gevraagd van leerlingen op basisniveau en wat op kaderniveau? Kun je een duidelijk onderscheid maken tussen vragen, opdrachten en leerdoelen? Deze vragen vormden het fundament van de eerste sessies. 

Vervolgens onderzochten de docenten samen met O&T hoe je een toets zo kunt opbouwen dat ieder niveau eerlijk wordt getest, zonder dat leerlingen afhaken door te moeilijke of te makkelijke vragen. Dit leidde tot prikkelende discussies over vraagvolgorde, markering van het niveau van de vragen, en andere eisen aan toetskwaliteit. Ook is een externe expert geconsulteerd over dit vraagstuk.

Hoe betrouwbaar bleek een gecombineerde toets?

De school hoopte dat een gecombineerde toets met zowel basis- als kadervragen een betrouwbaar beeld kon geven van de potentie van leerlingen. Na het vooronderzoek is samen met de docenten geconcludeerd dat het heel lastig is om een eerlijke en betrouwbare toets op twee niveaus te maken. Een te korte toets geeft namelijk geen betrouwbaar beeld van de kennis van een leerling. Bij een toets op twee niveaus voeg je als het ware twee korte toetsen samen, waardoor je van geen van beide niveaus een beeld krijgt dat betrouwbaar genoeg is.

Hoewel de betrouwbaarheid dus niet kan worden gewaarborgd, heeft een dergelijke toets wél een signaalfunctie. Zo kunnen de resultaten van een gecombineerde toets het signaal afgeven dat het verstandig is om op een later moment te bepalen of een ander niveau passender is. Dit draagt uiteindelijk bij aan de wens van de school om leerlingen zo goed mogelijk op de juiste plek te krijgen.

Bij Yuverta zagen we hoe waardevol het is om theorie en praktijk samen te brengen. Met als eindresultaat meer inzicht in de complexiteit van het toetsen op twee niveaus én concrete handvatten voor verdere ontwikkeling. Samen bouwen we aan krachtige, eerlijke toetsing die leerlingen echt verder helpt.

Steven Raaijmakers
Onderwijskundig adviseur

Kenmerkende werkwijze

Dit traject is een goed voorbeeld van de werkwijze van Onderwijsadvies & Training: onderzoeksmatig, evidence-informed en met oog voor praktische toepasbaarheid. Als een bepaalde aanpak niet optimaal blijkt, wordt samen verder gezocht naar een andere passende oplossing.

Meer informatie en contact

Ben je benieuwd hoe O&T kan helpen met jullie onderwijsvraag? Neem dan contact op met Steven Raaijmakers.