‘Ik wil bijdragen aan maatschappelijk bewustzijn binnen natuurkunde’

Maatschappelijke betrokkenheid creëren bij een exacte wetenschap, is dat niet lastig? Niet volgens Elisa Chisari, universitair docent aan het Instituut voor Theoretische Fysica. ‘Een onderwerp als lichtvervuiling gaat ons allemaal aan’.

Als tiener observeerde Elisa Chisari al met een telescoop de sterrenhemel boven Buenos Aires. Toen zij meer ging reizen kwam ze erachter dat in donkere gebieden nog veel meer te zien viel. Daar ontstond haar interesse in de gevolgen van lichtvervuiling: de verhoogde helderheid van de nachtelijke omgeving door gebruik van kunstlicht. Inmiddels zet Chisari zich in om Community Engaged Learning (CEL) te integreren in haar onderwijs. “Een onderwerp als lichtvervuiling kun je voor mensen heel concreet maken door een relatie te leggen met de negatieve impact op de biodiversiteit. Bovendien komt ook de wetenschappelijke nieuwsgierigheid in het geding. Want hoe creëer je interesse in het heelal als je de sterren amper kunt zien?”

Turn on the stars

In 2021 ontving Chisari een CEL-subsidie waarmee zij het project ‘Turn on the stars’ startte. Binnen dit project ontwierp een interdisciplinair team educatieve publieksactiviteiten om bewustzijn te creëren over de negatieve effecten van lichtvervuiling. “Daarbij waren ook twee masterstudenten betrokken en hun rol was cruciaal bij het ontwikkelen van de inhoud.” Een van de activiteiten vond plaats tijdens het festival ‘Nacht van de Nacht’, dat georganiseerd werd bij Museum en Sterrenwacht Sonneborgh. “We daagden kinderen en hun ouders uit om mee te doen met een experiment waarbij ze sterren moesten tellen in volkomen donkere omstandigheden en aan een vervuilde hemel. Ook gaven we ze een folder mee over de gevolgen van lichtvervuiling en wat je zelf kunt doen om dat te minimaliseren, bijvoorbeeld als het gaat om kerstverlichting.”

Docenten trainen

Naast dit project was Chisari ook actief voor U-Talent, dat een brug slaat tussen het middelbaar en hoger onderwijs. Samen met haar onderzoeksgroep, het team van U-Talent en enkele andere promovendi en masterstudenten aan het Instituut voor Theoretische Fysica, organiseerde Chisari een training voor docenten natuurkunde op middelbare scholen. Zij kregen onder andere handvatten om hun leerlingen les te geven over lichtvervuiling en hen in staat te stellen wetenschappelijke nieuwsartikelen te lezen.”

Verrassende resultaten

Voor een tweedejaarscursus aan de opleiding Natuurkunde, ontwikkelde Chisari, samen met collega Peter van Capel en twee masterstudenten, een nieuw practicum over lichtvervuiling. “Met behulp van de CEL-subsidie is een eerste versie van het practicum ontwikkeld. Het Julius Instituut financierde de tweede versie, die we meenamen naar de klas.” Dat ook studenten enthousiast zijn over het practicum, blijkt wel uit de evaluatie waarin studenten aangeven dat ze dankzij het practicum de literatuur beter begrepen. Ook vonden ze de overlap van verschillende disciplines interessant, want ze hielden zich in dit practicum niet alleen bezig met natuurkunde, maar ook met biologie. Uiteindelijk hoopt Chisari met haar inspanningen bij te dragen aan minder lichtvervuiling. “Het zou mooi zijn als mensen lichtbronnen gaan gebruiken, die ze echt nodig hebben.”

‘Begin klein’

Tot slot heeft Chisari nog een laatste tip voor haar collega’s: “Je kunt klein beginnen. Een project met een student of een outreach-activiteit kan de trigger zijn voor iets groters, en daarom zeer de moeite waard zijn.”