Zeespiegelspel creëert klimaatbewustzijn bij jongeren
Wetenschapscommunicatie met een serious game
Kan een bordspel jongeren bewuster maken van zeespiegelstijging? De afgelopen twee jaar ging Nieske Vergunst, onderzoeker bij het Utrechtse Freudenthal Instituut, aan de slag met die vraag. Ze ontwierp een Zeespiegelspel, speelde het met verschillende groepen jongeren en analyseerde de impact. Wat bleek? Jongeren hadden na het spelen van het spel meer het gevoel dat zeespiegelstijging voor hen relevant is én dat ze zelf invloed hebben op de mate van stijging van de zeespiegel. De studie is vandaag gepubliceerd in het wetenschappelijke journal Geoscience Communication.
Welkom bij het Zeespiegelspel! We reizen van het jaar 2023 naar 2080. Als we daar zijn aangekomen, is de zeespiegel in Nederland gestegen, maar jij bepaalt hoe groot die stijging is en in welke mate er is geïnvesteerd in oplossingen. Samen met je medespelers heb jij in de hand of de Nederlandse kust straks nog veilig is.
Recht op kennis
“We missen veel burgers als het gaat om communicatie over klimaatverandering; het gaat dan vooral over groepen met een laag wetenschapskapitaal”, stelt Vergunst. Ze doelt op mensen die minder vertrouwd zijn met wetenschap. “Met mijn onderzoek wilde ik kijken of je deze groepen wél bereikt met een spel.”
Vergunst vindt het belangrijk dat we iedereen bereiken met communicatie over klimaatverandering. Niet vanuit een activistisch oogpunt, maar vanuit een rechtvaardigheidsgevoel. “Zeespiegelstijging is voor iedereen relevant. Ik vind dat mensen het recht hebben om dat te weten en te begrijpen dat ze keuzes hebben waar consequenties aan hangen”, zegt ze. “Als ik daar een beetje aan kan bijdragen dan ben ik tevreden.”
De deelnemers van het spel - verdeeld in een team Zeespiegel en een team Oplossingsniveau – krijgen vier dilemma’s voorgelegd. Elke keuze brengt de pion van het team een vakje verder op het bordspel. De keuzes van team Zeespiegel bepalen de hoeveelheid zeepiegelstijging. Bijvoorbeeld: ga je met het vliegtuig of niet? De keuzes van team Oplossingsniveau bepalen hoe we met hoog water omgaan: offeren we een voetbalveld op om de dijk te verbreden?
Positief effect
Vergunst speelde het spel met leerlingen van twee mbo’s en bezoekers van een wetenschapsfestival en een open dag voor bacheloropleidingen. Dat leverde haar in totaal 117 bruikbare vragenlijsten op van jongeren tussen de 16 en de 25 jaar oud: de doelgroep van het onderzoek. Uit de analyse van de vragenlijsten blijkt dat het spel een positief effect had op de response efficacy, wat betekent dat de jongeren na deelname meer het gevoel hadden dat ze invloed hebben op hoe hoog het water uiteindelijk stijgt.
Daarnaast zorgde het spel voor een toename in de perceived relevance: de jongeren hadden na deelname meer het gevoel dat zeespiegelstijging relevant is voor hun eigen leven. Overigens hingen de gemeten effecten van het spel niet af van wetenschapskapitaal: jongeren die meer vertrouwd zijn met wetenschap haalden er net zoveel uit als jongeren die minder met wetenschap in aanraking komen.
De teams hebben alle dilemma’s doorlopen en het is tijd om de balans op te maken. Team Oplossingsniveau koos vaak voor investeringen om met het hoge water om te gaan en belandde met de pion is het vakje ‘oplossingsniveau hoog’. Team Zeespiegel gaf vaak de voorkeur voor keuzes die minder bijdragen aan zeespiegelstijging, waarmee de pion in het vakje ‘zeespiegelstijging laag’ belandde. Dat leidt tot onderstaand scenario voor 2080.
De zeespiegelstijging is met een gemiddelde van dertig centimeter relatief laag gebleven. Vanwege strenge klimaatregels is veel vervuilende industrie uit Nederland vertrokken. We investeren veel in onderzoek en innovatieve oplossingen om het water buiten de deur te houden en we hebben het watermanagement piekfijn op orde. Andere landen huren massaal Nederlandse bedrijven in om dijken en waterkeringen te bouwen. Vanwege hoge belastingen op brandstof gebruiken we meer lokaal geproduceerd voedsel en vakanties verder dan onze buurlanden zijn alleen voor de rijken weggelegd.
Breder inzetbaar
De studie laat, wat Vergunst betreft, zien dat je met een bordspel op een efficiënte manier jongeren kunt betrekken bij wetenschappelijke thema’s. Dat is interessant voor wetenschapscommunicatieprofessionals, maar ook voor wetenschappers. “Ik zou het leuk vinden als mensen vaker aan een spel denken als middel voor wetenschapscommunicatie. Zo’n dilemma-spel kan goed werken als je spelers wil laten ervaren wat de gevolgen zijn van gedrag en persoonlijke keuzes, zoals bij gezonde voeding of sociale media”, aldus Vergunst. “We hebben het ontwerpproces nauwkeurig omschreven, zodat iedereen het kan gebruiken.”