‘We vieren vandaag de verschillen tussen mensen’

Zichtbaarheid van LHBT+’ers is belangrijk. Daar zijn rolmodellen prof. dr. Nanna Verhoeff en prof. dr. John de Wit het over eens. ‘Je hoeft echt niet in college te zeggen: ‘Hey, by the way, ik ben lesbisch’, aldus Verhoeff. Maar hoe pak je het dan wel aan? Verhoeff is hoogleraar Screen Cultures & Society bij de faculteit Geesteswetenschappen. De Wit is hoogleraar Interdisciplinaire sociale wetenschap bij de faculteit Sociale wetenschappen. In het kader van de Coming-outdag spreek ik hen over de regenboogvlag, waarom je aandacht moet blijven vragen voor diversiteit en over hun persoonlijke situatie, die je niet los kan zien van hun professionele rol.

Waarom hijst de Universiteit Utrecht vandaag de regenboogvlag?

‘De Universiteit maakt hiermee de diversiteit aan mensen, hun seksuele voorkeuren en genderidentiteiten zichtbaar’, vertelt Verhoeff. ‘Ze draagt daarmee uit dat ze een veilige en inclusieve werkomgeving wil zijn voor iedereen.’ De Wit: ‘De universiteit komt hiermee expliciet op voor het belang van diversiteit. We vieren vandaag de verschillen tussen mensen.’

Waarom is het nog steeds belangrijk dat we aandacht vragen voor deze verschillen?

‘Alhoewel het vanzelfsprekend is dat we gelijkwaardig zijn, is dat in de praktijk niet het geval, vertelt de Wit. ‘Er zijn weinig mensen die eens ‘even lekker’ een homo gaan achterstellen. Maar impliciet is de norm toch mannelijk, heteronormatief en cisgender.’ Verhoeff ziet ook een toename van sociale spanningen in de maatschappij. ‘De rechten van LHBT+’ers en vrouwen staan mondiaal onder druk. We moeten ons dus blijven uitspreken voor minderheden. Diversiteit is en blijft een politiek thema.’ De Wit: ‘In Nederland ben je vrij te zijn wie je wil zijn. Daardoor gaan veel mensen voorbij aan de uitdagingen van LHBT+’ers. Sommige LHBT+’ers vinden het lastig op werk te vertellen over hun partner, als dat iemand van hetzelfde geslacht is. Ook vinden veel Nederlanders affectie en seks tussen twee vrouwen of twee mannen ongemakkelijk. Dat zien ze liever niet en daar praten ze liever niet over.’

Er zijn weinig mensen die eens ‘even lekker’ een homo gaan achterstellen. Maar impliciet is de norm toch mannelijk, heteronormatief en cisgender.

Wat zie je nog meer in de maatschappij rondom diversiteit?

‘Sommige mensen vinden het vermoeiend dat allerlei groepen strijden om erkenning. Zij vragen zich sarcastisch af welke letter we nu weer zijn vergeten in de LHBT+ lettersoep’, vertelt de Wit. Verhoeff: ‘Terwijl je juist laat zien dat diversiteit krachtig is, en in potentie ook eindeloos divers. Dat is het sterke aan de benaming LHBT+, je laat zien dat je een heel alfabet beschikbaar hebt. Je kunt het zwak vinden dat we er letters aan vastplakken, maar voor mij omvat het juist dat diversiteit divers is. We benadrukken hiermee de verschillen tussen mensen, ongeacht welk verschil.’ De Wit sluit zicht hierbij aan. Naast moeheid, zien Verhoeff en de Wit ook vooruitgang in Nederland. De Wit: ‘Ik vind het positief dat er de laatste jaren veel aandacht is voor genderdiversiteit. Ook Henk en Ingrid weten nu wat dit is.’ Verhoeff is hoopvol over de jongere generatie. ‘Ik zie bij hen een manier van denken die meer fluïde is, in plaats van binair of in hokjes.’

Wat doet de universiteit op het gebied van diversiteit?

‘De universiteit heeft een klimaat, waarin het vanzelfsprekend is dat er diverse seksuele voorkeuren en genderidentiteiten bestaan’, aldus de Wit. ‘De universiteit is ook een plek waar je leert denken op een manier, die bijdraagt aan divers denken’, gaat Verhoeff verder. ‘Wij leren onze studenten kritisch na te denken over de principes van in- en uitsluiting, en ook over de diversheid van diversiteit.’ ‘Medewerkers van de universiteit ondernemen initiatieven in het UU Rainbow Netwerk. De Coming-outdag van vandaag is hier een voorbeeld van’, zegt de Wit.

Hoe zit dat op bestuurlijk niveau?

De stuurgroep Equality, Diversion en Inclusion, heeft diversiteit in het takenpakket. Daarnaast staat diversiteit op de agenda van de leergang voor bestuurders in de academie. De Wit: ‘Ik vind dit positief, want hiermee is het één van de fundamenten voor nieuwe bestuurders. Toch blijft het een uitdaging om diversiteit op het gebied van seksuele voorkeur en genderidentiteit in het blikveld te houden van de mensen die hiermee bezig zijn.’

Wat is nodig voor die zichtbaarheid?

‘Je kan aan iemands buitenkant niet altijd zien wat diens seksuele voorkeur of genderidentiteit is. Dit is dus minder zichtbaar’, vertelt de Wit. ‘Als je de man-vrouw verhouding aan de top van de organisatie wil aanpakken, kan je tellen hoeveel vrouwelijke hoogleraren er zijn. Bij LHBT+-diversiteit moet je dat expliciet zichtbaar maken.’ ‘Zoals met dit interview’, zegt Verhoeff. De Wit merkt ook op dat hij zelf opener is geworden over zijn geaardheid. ‘Ik vond dat lang niet nodig, maar laat het persoonlijk nu meer zien. Ik heb toch een voorbeeldrol.’

De dag na onze bruiloft, hield mijn partner haar oratie. Op die dag vierden we onze persoonlijke en professionele situatie: twee vrouwen, twee hoogleraren, bij dezelfde faculteit. Dat vond ik bijzonder.

Het persoonlijke en professionele komen dus samen. Kan je daar meer over vertellen?

De Wit doet onderzoek naar seks tussen mannen. ‘Ik heb het gevoel dat mijn persoonlijke leven in de spotlights staat door de aard van mijn werk. Wie anders zou zich daarmee bezighouden dan een man die zelf ook op mannen valt? Ik vind dit nu prima, maar toen ik jonger was vond ik dat ingewikkeld.’

Verhoeff blikt stralend terug op een decemberdag, twee jaar geleden. ‘Mijn partner hield haar oratie en de dag daarvoor zijn we getrouwd. Ik vond het bijzonder dat we op die dag onze persoonlijke en professionele situatie samen vierden. Twee vrouwen, twee (inmiddels) hoogleraren, bij dezelfde faculteit. Het was een soort van coming-out van onze relatie, die nog niet lang zichtbaar was in de faculteit.’

Wat kun je als medewerker of student betekenen?

Dat zichtbaarheid belangrijk is, daar zijn Verhoeff en de Wit het over eens. ‘Dit vraagt om een omgeving waarin mensen zichtbaar durven zijn én mensen die zichtbaar willen zijn als rolmodel’, aldus de Wit. Verhoeff vindt zichtbaarheid in het onderwijs ook belangrijk. ‘Je hoeft echt niet in je college te zeggen: ‘Hey, by the way, ik ben lesbisch.’ Maar neem het mee in de onderwerpen die je aansnijdt en de manier waarop je praat. Gebruik eens de anekdote: ‘Marietje en haar vriendin..’ Probeer het! Maak een effort om vakinhoudelijk divers te zijn en wees zelf zichtbaar. De Wit ziet dat mensen van goede wil zijn. Maar leven in een diverse samenleving vraagt ook om kritische zelfreflectie. ‘Ik zie een hoop naïviteit’, vult Verhoeff hem aan. ‘Doe dus voorlopig een stapje extra zodat je anderen niet expliciet benadeelt.’ De Wit: ‘Neem jezelf niet als de maat der dingen. Ik bedoel, wie past er nu eigenlijk helemaal in dat hele specifieke sjabloon van de norm. Zijn we eigenlijk niet allemaal divers?’

Tekst: Marjolein Keltjens | Beeld: Bas Niemans