'We stonken zo dat we de kantine niet in mochten'

Medewerkers van defensie waren niet goed beschermd bij werken met verf waarin het kankerverwekkende chroom-6 zat. Dat rapporteert het RIVM deze maandag. Defensie komt met een ,,collectieve regeling". Is dat genoeg?

Chroom-6 Slachtoffers giftige verf blij met erkenning

Henk Coort heeft een ,,buismaag". Een stuk van zijn maag is nu zijn slokdarm. 's Nachts slaapt hij rechtop in bed om te voorkomen dat maagzuur in zijn keel komt. Er zit namelijk geen klep meer die sappen uit zijn maag tegenhoudt.

Bij de zestigjarige Coort - oud-defensiemedewerker uit Schinveld - is in 2010 slokdarm- en maagkanker geconstateerd, een jaar na zijn eervolle ontslag. Voor hem staat vast dat hij die ziekte heeft gekregen door zijn werk als tankmonteur in het voormalige NAVO-depot in Brunssum, waar hij is blootgesteld aan het zeer kankerverwekkende chroom-6. Hij werkte daar van 1984 tot 2004 en daarna nog tot 2006 in het depot in Eygelshoven.

Coort, klokkenluider en voorzitter van de Stichting Gedupeerden Gevaarlijke Stoffen NL-POMS, voelt zich als ,,Klein Duimpje uit Schinveld die het ministerie van Defensie op de knieën kreeg". In een rapport dat deze maandag verschijnt, maar vrijdag (deels) al uitlekte, concludeert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) dat het depotpersoneel onvoldoende is beschermd tegen chroom-6, terwijl binnen Defensie bekend was dat je daar ziek van kunt worden. ,,Eindelijk erkenning", reageert hij.

(...)

De voorgeschiedenis

Bij het onderhoud van legervoertuigen gebruikte het ministerie van Defensie vooral in NAVO-verband sinds de jaren 80 verf met de kankerverwekkende stof chroom-6. Ook op luchtmachtbases en bij de marine werd met de verf gewerkt.

1989 Het personeel van het NAVO-depot in Vriezenveen klaagt over de werkomstandigheden. De Bedrijfsgezondheidsdienst constateert dat ,,adequate afzuiging" ontbreekt.

1995 Bij een bezoek van de Arbeidsinspectie aan Vriezenveen lijkt weinig verbeterd: personeel schildert, tegen de voorschriften in, zonder adembescherming, terwijl de chef daar door de inspectie al meermalen op is geattendeerd.

1998 Het onderhoudswerk op vliegbasis Twenthe wordt stilgelegd, een dag later ook op alle andere vliegbases in Nederland. In een hangar blijkt tien keer meer zwaar kankerverwekkende chromaathoudende stof aanwezig te zijn dan toegestaan. Personeel is niet goed beschermd.

1999, 2000, 2001 Op NAVO-depots in Vriezenveen en Brunssum worden grote concentraties chroom-6 aangetroffen.

2002 In een straalhal bij de marine in Den Helder wordt een onacceptabele hoeveelheid ,,inhaleerbare stof" gevonden.

2013 Een zieke oud-defensiemedewerker van het NAVO-depot in Brunssum, Henk Coort, schakelt advocaat Rob Bedaux in.

2014 De zaak komt in de publiciteit. Steeds meer zieke oud-personeelsleden melden zich. Minister Hennis-Plasschaert (VVD, Defensie) reageert: ,,Vooralsnog heb ik geen aanwijzingen dat (voormalige) medewerkers zijn blootgesteld aan te hoge concentraties gevaarlijke stoffen."

Augustus 2014 Bedaux kondigt een civiele rechtszaak tegen de staat aan.

September 2014 Hoogleraar toxicologie Martin van den Berg van de Universiteit Utrecht concludeert in de media dat defensie op de hoogte was van de gezondheidsrisico's in de NAVO-depots en ernstig tekort is geschoten in de bescherming van personeel.

Oktober 2014 Voorlichtingsbijeenkomsten voor oud-personeel van de NAVO- depots.

November 2014 Het ministerie van Defensie geeft meer dan 500 documenten vrij na een WOB-verzoek (Wet openbaarheid van bestuur) van onder meer deze krant. De stukken bevestigen dat het ministerie (vanaf 1989) wist van de risico's van de verf (zeker tot 2002) en blootstelling accepteerde.

2015 Defensie komt met een coulanceregeling voor ziek (oud-)personeel dat met chroom-6 heeft gewerkt. Zieke medewerkers kunnen een financiële tegemoetkoming krijgen tot 15.000 euro.

2015 Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) begint in opdracht van de minister van Defensie met een onderzoek naar de blootstelling aan chroom-6 op de voormalige NAVO-depots in Eygelshoven, Brunssum, Coevorden, Vriezenveen en Ter Apel in 1984 en 2006, en wat het betekent voor de gezondheid van ex-medewerkers.

Februari 2018 De rechtbank Maastricht verklaart de rechtszaak-Bedaux niet- ontvankelijk. De zaak hoort thuis bij de bestuursrechter, is het oordeel. Bedaux is in hoger beroep gegaan tegen dat vonnis.

Juni 2018 Presentatie RIVM-rapport.

Het volledige artikel is verschenen in NRC Next, 4 juni 2018