“Water is een mensenrecht dat verdedigd moet worden”

Het droge weer dwingt ons om zorgvuldiger te zijn met water. De mens heeft recht op water, de natuur heeft dat óók. Daphina Misiedjan, docent mensenrechten aan de Universiteit Utrecht en weegt dit soort belangen af. Ze is gepromoveerd op de relatie tussen duurzaamheid en water als mensenrecht. 

In delen van Nederland geldt voor zowel bedrijven als inwoners een beregeningsverbod. Slootwater mag niet het land op, of de tuin in, op last van de waterschappen. Kan het drinkwater juridisch gezien ook op rantsoen?

“Drinkwater heeft voorrang, dus dat gaat niet snel gebeuren. Er is ook nog genoeg voorraad, zoals hydroloog Bierkens vorige week zei in Nieuwsuur. Het staat mensen vrij om met drinkwater te sproeien, maar drinkwaterbedrijven raden dit uiteraard nu af. Het bijzondere van drinkwater is dat mensen zeggen: we betalen er toch voor? En ons drinkwater is per kubieke meter goedkoop in Nederland omdat er veel van is. De landbouw betaalt hier dan ook relatief weinig voor water via waterschapslasten, óók omdat ze het vaak uit sloten halen. Maar ook dat gaat veranderen."

Het bijzondere van drinkwater is dat mensen zeggen: we betalen er toch voor?

"In Californië bijvoorbeeld, is drinkwater duurder geworden vanwege de aanhoudende droogte. Maar dan nóg zie je daar mensen tijdens droogte hun gazon besproeien omdat ze oordelen: ik betaal er toch voor? De overweging dat je de natuur schade berokkent of de voorraad uitput, wordt lang niet altijd gemaakt.” 

Als we hier in Nederland water verspillen, heeft dat dan invloed op watertekorten elders in de wereld?

“Dat gebeurt vooral indirect, als we voeding importeren uit landen met een grote waterschaarste zoals bijvoorbeeld groenten uit Egypte of citrusvruchten uit Spanje. In India is een groot probleem geweest met de productie van Coca-Cola en waterverbruik waardoor er schaarste ontstond. Daar kwam ook nog watervervuiling bovenop. Handelaren hebben hun contracten opgezegd met Coca-Cola omdat het niet duurzaam werd geproduceerd.”

De mens heeft recht op water. De natuur heeft dat óók. Hoe wegen juristen die belangen af?

“Dit is een rechtsgebied waar dingen in veranderen. In Nieuw-Zeeland is bijvoorbeeld in 2015 een rivier tot rechtspersoon verklaard. In Nederland nog niet. Hier zie je bijvoorbeeld wel bij de verdeling van water, dat onherstelbare schade aan kwetsbare natuur voorgaat op economische activiteiten. Dat gaat er echter vooral om over dat we onszelf als mens schaden als we de natuur slopen. Nog niet naar het punt dat de natuur ook waarde van zichzelf heeft. Je ziet het wel een klein beetje terug in het project Ruimte voor de Rivier. Waar we vroeger een rivier zouden omleggen, of in toom houden, schikken we ons nu meer naar wat de rivier zelf doet, ook om overstromingen te voorkomen.”

Kinderen hebben recht op water en mogen niet de dupe worden van de financiële situatie van hun ouders, door afgesloten te worden.

Jij komt als jurist op voor de toegang tot water als mensenrecht. Is dat in Nederland goed geregeld?

“Er zijn nog situaties die niet kloppen. In Nederland kan je als huishouden worden afgesloten van water, als je de rekening van het drinkwaterbedrijf niet betaalt. Dat water een mensenrecht is hoeft nog niet te betekenen dat het gratis is. Er wordt wel rekening gehouden met bepaalde kwetsbare groepen zoals mensen met gezondheidsproblemen.  Maar met kinderen wordt geen rekening gehouden.  Een grote fout vind ik! Kinderen hebben ook recht op water en mogen niet de dupe worden van de financiële situatie van hun ouders. En hier waren in 2016 naar schatting toch tussen de 500 en 750 gezinnen de dupe van. In mijn functie als bestuurslid van het NJCM (Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten)  is dit een probleem wat ik samen met andere partijen wil aankaarten."