“De identiteit van een persoon hangt nauw samen met de plek waar hij of zij thuis hoort”

Prof dr. Susan Branje is hoogleraar en afdelingsvoorzitter binnen de thema’s ‘Educatie en Pedagogiek’ en ‘Jeugd en Gezin’ aan de faculteit Sociale Wetenschappen. Haar expertise ligt bij de ontwikkeling van jongeren en hun relatie met vrienden en ouders. Over het interdisciplinaire thema ‘Waar hoor ik thuis? Kinderen met meer dan één thuissituatie’ zegt Branje: “Het gevoel om erbij te horen is essentieel voor mensen. Hechte relaties met vrienden en ouders dragen bij aan de psychische en fysieke gezondheid. Zo kunnen relaties een bron van steun zijn en kunnen ze stress verminderen. ’’

Identiteitscrisis

Branje zet zich in door kwantitatieve data te verzamelen, te verwerken en te analyseren. ‘’Ik volg gezinnen longitudinaal met vragenlijsten en intensieve metingen. Vervolgens analyseer ik hoe variabelen samen hangen. Zo kijk ik bijvoorbeeld naar de relatie tussen het gezinsleven en de identiteitsvorming van jongeren. ’’ Volgens Branje hangt de identiteit van een persoon nauw samen met de plek waar hij of zij thuis hoort en de plek in het gezin. Deze identiteit komt tot stand op basis van het spiegelen aan anderen. “Als keuzes van kinderen niet overeenkomen met de verwachtingen van hun familie kan daardoor een identiteitscrisis ontstaan.’’

Het verbinden van verschillende disciplines zorgt voor het uitdagende karakter van dit onderzoek.

Buitenstaander

Wanneer ouders in een scheiding belanden, heeft dit impact op waar een kind thuis hoort en wat zijn of haar plek binnen het gezin is, stelt het onderzoeksthema. Hierdoor verandert ook de identiteitsvorming. ‘’Mijn ouders zijn zelf gescheiden en als kind kon ik me een buitenstaander voelen als mijn ouders negatief over elkaar praatten”, licht ze toe. Ook andere kinderen komen in aanraking met deze gevoelens. Het kan erg lastig zijn voor kinderen op het moment dat zij met beide ouders een goede band willen onderhouden. ‘’Als de loyaliteit ten opzichte van beide ouders te groot is, kan dit ten koste gaan van de kinderen’’, aldus Branje.

Twee huizen

De scheiding van ouders neemt ook vaak andere gevolgen met zich mee, belicht het interdisciplinaire thema. Zo is het voor een kind makkelijker om het leven vorm te geven vanuit één huis dan vanuit twee aparte huizen. Zelf heeft Branje als kind ook tussen twee families en gezinnen moeten schipperen. ‘’Door in twee aparte huizen te leven, is het lastiger om betrokken te zijn bij de buurt of mee te doen aan activiteiten. Hierdoor kun je het gevoel dat je erbij hoort missen. Dit gevoel is essentieel om betrokken te zijn bij de samenleving.’’  Dit geldt volgens Branje niet voor alle kinderen uit gescheiden gezinnen. ‘’Het is voor hen echter wel lastiger om te ontdekken waar zij thuis horen.’’  

Uitdagend karakter

‘’Het verbinden van verschillende disciplines zorgt voor het uitdagende karakter van dit onderzoek’’, vertelt ze. ‘’Hierdoor voegen we meer context toe, informatie die normaal zou worden overgeslagen.’’ In het onderzoek worden zowel kwantitatieve methodes als kwalitatieve methodes gebruikt. De toepassing van verschillende methodes is volgens Branje ‘heel vruchtbaar’. “Hierdoor ontstaan volop nieuwe ideeën.”

Kansen voor de wetenschap

Waar het onderzoek uiteindelijk gepubliceerd wordt, weet ze nog niet. Veel wetenschappelijke tijdschriften zijn nog monodisciplinair en bieden nog geen ruimte aan multidisciplinair onderzoek. ‘’Hierin liggen nog kansen voor de wetenschap”, bepleit Branje. Naast de wetenschap, waar is haar thuis? “Ik voel me thuis bij mijn eigen gezin, met mijn man en twee zoons.”

Onderzoeksthema Jeugd

Wil je maatschappelijke problemen aanpakken, dan kun je het beste beginnen bij kinderen. Het Utrechtse onderzoeksthema Dynamics of Youth investeert in een veerkrachtige jeugd. Wetenschappers uit alle vakgebieden werken samen om kinderontwikkeling beter te leren begrijpen. Hoe helpen we kinderen en jongeren groeien en bloeien in onze snel veranderende samenleving?