Vuurwerkschade en vuurwerkverboden

Het afsteken van vuurwerk is al tientallen jaren gemeengoed tijdens de jaarwisseling. Niet iedereen is daar even blij mee: vooral huisdieren en hun baasjes zien vuurwerk liever helemaal uit de schappen verdwijnen. Welke schade kan er bij huisdieren optreden door het afsteken van vuurwerk? En hoe houdbaar is een vuurwerkverbod eigenlijk?

Vuurwerkletsel en voedselvergiftiging

Joris Robben, hoofd van de afdeling Spoed en Intensieve Zorggeneeskunde bij het departement Clinical Sciences: "We krijgen slechts heel zelden vuurwerk-gerelateerde cases binnen op onze Spoedkliniek. Wat we wel wat meer zien rond de feestdagen zijn vergiftigingen met ‘normale’ voedingsmiddelen. Denk hierbij aan vergiftiging bij honden door het eten van chocolade of producten die suikervervangende zoetstoffen bevatten. Chocolade bevat theobromine, wat een stimulerend effect heeft op het zenuwstelsel en de hartspier. Veel zoetigheden bevatten de stof xylitol, wat kan leiden tot een te laag bloedsuiker en leverschade bij honden. Voedingsmiddelen die mensen eten, zijn dan ook lang niet altijd veilig voor dieren."

Voedingsmiddelen die mensen eten, zijn lang niet altijd veilig voor dieren.

Gedragsproblemen

Lichamelijk letsel door vuurwerk komt bij huisdieren dus niet vaak voor. Er is echter wel steeds vaker sprake van gedragsproblemen door de geluidsoverlast van vuurwerk. Dr. Claudia Vinke, universiteit docent bij de faculteit Diergeneeskunde: "Klinische studies wijzen erop dat angst voor harde geluiden steeds vaker wordt gediagnosticeerd (geschat 20% van de huishondenpopulatie, Mills, 2005). Dit heeft ook consequenties voor dierenwelzijn. Vooral honden en katten die slecht zijn gesocialiseerd als jong dier en dieren die een erfelijke basis hebben om meer gevoelig te reageren op (geluids)prikkels, zijn kwetsbaar om zeer ernstige geluidsangsten te ontwikkelen."

"Veel dieren zijn ook gevoelig voor terugval, wat uiteraard gebeurt bij vuurwerkangst, omdat Oud en Nieuw vanzelfsprekend ieder jaar weer plaatsvindt. Sommige dieren zijn wekenlang (soms zelfs maandenlang!) bang rondom de jaarwisseling. Ook ontwikkelen sommige dieren vanuit die vuurwerkangst een veel breder scala aan angsten: ze durven niet meer naar buiten, ze durven zelfs niet eens meer bij het raam te komen van de huiskamer en ze liggen heel de dag te bibberen in hun mand en kunnen niet meer slapen – noem het een mentaal trauma."

Sommige dieren zijn wekenlang (soms zelfs maandenlang!) bang rondom de jaarwisseling.

Vuurwerkverbod 2020 had geen effect

"In de Gedragskliniek voor Dieren krijgen we jaarlijks al maanden voor de jaarwisseling vele vragen over vuurwerktraining en medicatie tegen vuurwerkangst van dierenartsen en eigenaren. Soms zijn die trajecten succesvol en soms ook niet. De afgelopen jaarwisseling was er sprake van een vuurwerkverbod, maar de patiënten waren er niet minder om, want er werd nog steeds heel wat de lucht in geschoten. Alleen een daadwerkelijk vuurwerkverbod zal onze huisdieren helpen om ook een vrolijke jaarwisseling te ervaren en dit is eigenlijk de enige effectieve oplossing tegen vuurwerkangsten van onze huisdieren!"

Vuurwerkverbod: hoe zit het juridisch?

Ook dit jaar geldt er weer een landelijk vuurwerkverbod in verband met de coronasituatie in de ziekenhuizen. Imelda Tappeiner, docent Staats- en Bestuursrecht bij de faculteit Recht, Economie, Bestuur & Organisatie: "Hoewel er nog geen blijvend landelijk vuurwerkverbod is, zou het best eens die kant op kunnen gaan. Er is steeds meer draagvlak voor bij de bevolking. Milieuschade, geluidsoverlast en dierenwelzijn kunnen ook na corona nog voldoende juridische gronden bieden voor een algemeen verbod op consumentenvuurwerk. Een alternatief voor vuurwerkliefhebbers is dan bijvoorbeeld een centrale professionele vuurwerkshow per plaats of regio."

Milieuschade, geluidsoverlast en dierenwelzijn kunnen ook na corona nog voldoende juridische gronden bieden voor een algemeen verbod op consumentenvuurwerk.

Plaatselijk of landelijk verbod?

"Een landelijk vuurwerkverbod voorkomt ook dat er onduidelijkheid bestaat over mogelijke plaatselijke vuurwerkverboden. Een gemeenteraad mag op dit moment geen totaalverbod (verbod op verkoop, bezit en/of afsteken) instellen in de hele gemeente: dat gaat in tegen de hogere regelgeving zoals vastgelegd in het Vuurwerkbesluit."

"Plaatselijke afsteekverboden in bepaalde gebieden van de gemeente, de zogenaamde “vuurwerkvrije zones”, zijn wel mogelijk, op grond van jurisprudentie. In december 2016 deed de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State daarover een uitspraak, toen de gemeente Hilversum zo’n vuurwerkvrije zone wilde instellen en daar protest tegen kwam. De Raad oordeelde toen dat het college van burgemeester en wethouders in een deel van het centrum het afsteken van consumentenvuurwerk mocht verbieden. Het ging hier volgens de Raad om het stellen van nadere regels op het terrein van de openbare orde en daartoe was het college van B&W bevoegd. Het was niet in strijd met het vuurwerkbesluit."