Volwassen worden: hoe doe je dat?

Ouissam Abattouy ontvangt de NWO Mozaïek 2.0 promotiebeurs voor haar onderzoek naar de transitie naar volwassenheid onder jongeren met en zonder migratieachtergrond. Deze beurs is dit jaar weer voor het eerst uitgereikt sinds de laatste editie in 2012. Mozaïek 2.0 is een opstap voor jonge ambitieuze wetenschappers met een migratieachtergrond die ondervertegenwoordigd zijn in de Nederlandse academische wereld. Tegelijkertijd kan deze beurs bijdragen aan bevordering van de ontwikkeling van een inclusieve werkomgeving.

Je gaat de transitie naar volwassenheid bestuderen. Wat is er zo interessant aan deze fase?

“Het is een fase waar je niet echt bij stilstaat, maar iedereen komt op een punt dat hij of zij volwassen wordt. Je krijgt steeds meer taken en verantwoordelijkheden. Hoewel iedereen diezelfde tijd meemaakt, kunnen mensen het heel verschillend ervaren. Voor de één kan het een heel leuk en geleidelijk proces zijn met goede contacten met de familie en vrienden. Maar voor de ander kan het conflicten opleveren met ouders en zelfs tot een breuk leiden.”

Hoewel iedereen diezelfde tijd meemaakt, kunnen mensen het heel verschillend ervaren.

Waarom hebben jongeren vaak botsingen met hun ouders?

“Jongeren willen vaak meer zelfstandigheid en autonomie, maar ouders vinden het soms moeilijk om hen die ruimte te geven. Het gaat ouders soms iets te snel. Sociaal culturele achtergronden kunnen ook  zorgen voor meer botsingen binnen het gezin. Bijvoorbeeld vanwege verschillen tussen de Nederlandse en de oorspronkelijke cultuur, maar ook vanwege discriminatie en economische problemen waar een gezin last van kan hebben. Ook is het beeld van volwassen worden erg veranderd. Vroeger was er een bepaalde volgorde van volwassen worden: de meeste mensen begonnen met hun eerste baan, dan gingen ze trouwen en op zichzelf wonen en dan kregen ze kinderen. Nu lopen deze stappen allemaal wat meer door elkaar. Het process wordt ingewikkelder door alle veranderingen in de maatschappij als geheel, die weer invloed hebben op de manier waarop je volwassen wordt.”

Hoe kwam je op het idee om deze levensfase te bestuderen bij gezinnen met een migratieachtergrond?

“Ik bewonder het werk van de Turkse sociaal psycholoog Çiğdem Kağıtçıbaşı. Zij heeft veel onderzoek gedaan in Turkije, naar de opvoeding van ouders op het platteland en de opvoeding van ouders in steden. Daar kwamen hele interessante verschillen uit. Cultuur of de plek waar je woont zijn dus facetten die meespelen in de opvoeding. Mensen met een migratieachtergrond vormen een groeiende groep in onze samenleving en veel samenlevingen wereldwijd. Hier zijn steeds meer onderzoekers van bewust, maar toch zie je dat er in verhouding minder onderzoek gericht is op hen.

We weten dat het juist voor ouders met een migratieachtergrond moeilijker kan zijn om kinderen in de puberteit op te voeden. De normen en waarden van de cultuur van het land van herkomst kunnen botsen met de normen en waarden in het land waarin zij zich vestigen, zoals Nederland. Hoe belangrijk is het dat een kind zich aan de familiewaarden houdt? Hoe belangrijk is het dat een kind zelfstandige keuzes maakt? En is er speelruimte? Het zijn vragen die in gezinnen kunnen spelen. Het idee is dat diegene uit collectivistische culturen waarden als verbondenheid centraal stellen, terwijl dit in individualistische culturen autonomie is. Maar laat autonomie en verbondenheid nou net beschreven worden als twee basisbehoeften die ieder mens ongeacht cultuur nodig heeft. Hoe creëer je hier evenwicht in? Met deze vraag hield ik mij bezig in mijn masterthesis Sociologie en ben ik verder gaan ontwikkelen na mijn research master Migration, Ethnic Relations and Multiculturalism. Migratieliteratuur en het hebben van een migratieachtergrond zijn ook een grote inspiratiebronnen voor mij."

Mensen met een migratieachtergrond vormen een groeiende groep in onze samenleving en veel samenlevingen wereldwijd. Hier zijn steeds meer onderzoekers van bewust, maar toch zie je dat er in verhouding minder onderzoek gericht op is.

Wat hoop je te vinden in je onderzoek?

“Ik hoop vooral een meer inclusief en genuanceerd beeld neer te zetten over hoe de transitie naar volwassenheid is, onder zowel migranten als niet-migranten. Misschien kan het bijdragen om sommige stereotypen te nuanceren. Ik hoop dat er uiteindelijk in de praktijk iets gedaan kan worden met mijn onderzoeken, dat het ouders en jongeren kan helpen als dit nodig is . Misschien kunnen ruzies voorkomen worden door beiden een inzicht te geven door te antwoorden op: Hoe word je volwassen? Hoe ontwikkelen de relaties zich? De transitie naar volwassenheid is soms zo ontastbaar, maar tegelijkertijd zie ik vaak herkenning zodra ik er met anderen over praat.”

Je gaat deze PhD doen dankzij de Mozaïek 2.0 beurs. Wat wil jij meegeven aan de universiteit op het gebied van diversiteit?

“Ik denk dat je ruimte moet geven aan mensen die diversiteit brengen. Ook om de universiteit als organisatie een stapje verder te brengen. Nu ik deze beurs heb, heb ik een positie waarin ik iets kan betekenen voor de universiteit. Ik ben van plan om hier actief in bij te dragen, hoe klein mijn bijdrage ook is. Hier kijk ik naar uit. Nu hoop ik ook dat anderen actief blijven bijdragen aan een diverse en inclusieve werkomgeving . Het toekennen van de beurs is natuurlijk niet genoeg, maar ik zie het wel als een goed begin.